Vorig onderwerp | Volgend onderwerp
Toevoegen aan eigen berichten Pagina 1 van de 3 [ 62 berichten ]
Ga naar pagina 1, 2, 3  Volgende
Plaats een nieuw onderwerp

De Eerste Wereldoorlog: De paarden hadden geen keuze

 
Profiel   

* http://www.bokt.nl


[ img ]
De 15-jarige Harry Pendrel uit Groot-Brittannië met het paard Grace. Grace is één van de miljoenen
paarden die de oorlog niet overleefden. Pendrel overleefde de oorlog wel, maar overleed alsnog op de jonge
leeftijd van 31 jaar.

Fotograaf/Copyright houder: Hampshire and Solent Museums
In de film War Horse uit 2011 van Steven Spielberg is er al enige aandacht aan gegeven. De film ging over naar het toneel en in Nederland is het toneelstuk net op de planken. Het onderwerp is nagenoeg hetzelfde. Het wel en wee van het paard tijdens de Eerste Wereldoorlog (WOI), eerder bekend als ‘de Grote Oorlog’. Vandaag is het 100 jaar geleden dat de oorlog uitbrak en hoewel Nederland neutraal was tijdens WOI wordt er in andere Europese landen wel bij stil gestaan. Ook op Bokt.nl blikken we terug op WOI en we bekijken voornamelijk de rol van het paard.

Wat in War Horse wel lukte is het overgrote deel van de oorlogspaarden niet gelukt. Paard Joey ontwijkt kogels en kanonskogels en springt haast soepeltjes over de loopgraven. Na een emotionele, spannende achtbaan volgt een nog sentimentelere ontknoping. De bittere waarheid is echter dat naar schatting zes tot acht miljoen paarden tijdens WOI stierven. De gemiddelde levensduur lag op vijf weken.

WOI werd achteraf door velen zinloos genoemd. De Frans/Duitse grenzen waren amper opgeschoven en behalve huilende moeders, troosteloze weduwen en vaderloze kinderen, door de naar grove schatting 35 miljoen doden, bracht het voor landen als Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland eigenlijk alleen maar meer pech en onheil. Na WOI had Duitsland verloren en vanwege de geëiste en haast onmogelijk hoge herstelbetalingen was WOI zelfs de indirecte oorzaak van WOII.

Veteranen die WOI hebben meegemaakt leven niet meer. Over wie de langst levende veteraan uit WOI is verschillen de meningen, maar zeker is wel dat we het tegenwoordig moeten doen met de verhalen.

Het leger
De oorlog begon in 1914. Het Britse leger had toen ‘slechts’ 25.000 paarden. Dat was te weinig en dus moest men op zoek naar meer paarden. Ruim 450.000 Britse paarden werden geconfisqueerd en/of opgekocht. Paarden kleiner dan 1.52m bleven buiten schot, zij werden gezien als paarden voor de kinderen. Het leger wilde hun geliefde dieren niet afnemen. Een ander deel kwam vanuit de Verenigde Staten over, op het hoogtepunt zeker 1.000 paarden per week. De Amerikanen verscheepten de halfwilde paarden die in het land rondliepen. Vijfenzeventig procent van de paarden die naar het Europese vasteland gingen werd trekpaard. De rest was als rijdier bestemd voor officieren en soldaten.

De soldaten moesten niet alleen voor zichzelf (en elkaar) zorgen, maar ook hun paard had de nodige aandacht nodig. Elke dag moesten de oren schoon gemaakt worden en werden de neusgaten gereinigd met water en azijn. Het grootste probleem zat hem echter in het voeren van de paarden. De oorlog vond grotendeels plaats in loopgraven en had een continue opschuivende frontlinie, waardoor het slagveld modderig en grasloos was. Het gebruik van mosterdgas werd in 1917 enorm populair, maar dit was wel dodelijk voor zowel mens als dier.

Een bataljon van circa 1.000 man had ongeveer 56 paarden ter beschikking. Voor de paarden werd in vier jaar tijd totaal 2.978.301 kilo haver en 2.460.301 ton hooi richting de frontlinie vervoerd. Dit lijkt veel, maar voor 56 paarden was er dus 7.840 kilo aan haver en hooi nodig, een vijfde van wat feitelijk werd aanbevolen. De paarden die de grote zware karren met munitie moesten trekken waren zwaarder en hadden meer voer nodig dan de rijdieren. Per bataljon waren er twintig soldaten die speciaal waren aangewezen om de paarden te verzorgen. De dieren konden gemiddeld vijf uur per dag eten en op modderige en regenachtige dagen kon het zijn dat het twaalf uur duurde eer zij weer geheel schoon waren.

[ img ]
Een Duits legerpaard in comateuze staat, klaar om geopereerd te worden. Het paard is in coma gebracht
met het middel chloraalhydraat.

Fotograaf/Copyright houder: Drake Goodman
Om hygiënische redenen werden bijna alle paarden geschoren. Pas in 1918, toen de oorlog op zijn einde liep, kwamen de Britten er achter dat het scheren en het hoge aantal gestorven paarden mogelijk een direct verband hadden. In de winter stierven de paarden dus met bosjes van de kou. De overige paarden werden getroffen door machinegeweren en granaten of leden aan schurft of koliek. Naast de kou stierven zij ook door verwondingen, honger, uitputting of door het eten van het beetje gras dat er nog was, maar met mosterdgas vergiftigd was.

De ontberingen op de slagvelden waren enorm. “Ik wist niet dat paarden konden gillen, maar ze kunnen het. Het was een bloedbad. Mensen en dieren, dood of stervend, ze lagen overal”, aldus een soldaat.

Je bent nu waarschijnlijk snel geneigd om te denken dat het (Britse) leger wellicht weinig gaf om hun paarden. Dat is niet geheel juist. Een soldaat waarvan het paard gesneuveld was moest als bewijs dat hij niet zomaar gescheiden van het dier of het zomaar had achter gelaten de hoef van het paard afsnijden en aan zijn commandant laten zien. Het is ontzettend moeilijk om je voor te stellen hoe de situatie was in de loopgraven. Het was elke ochtend maar de vraag of je de volgende ochtend nog zou halen. Een paard was van essentieel belang was voor het leger, maar had wel een andere positie. Een Nieuw-Zeelandse soldaat weet zich te herinneren dat hij in 1917 te horen kreeg dat het verliezen van een paard erger was dan een mens, want mensen waren nog vervangbaar. Voor paarden gold in die periode een heel ander verhaal. Het Britse leger had dan ook 1.300 officieren die speciaal waren aangesteld als veterinair arts. In het leger zelf waren er ruim 27.000 mensen die op het slagveld de nodige medische zorg konden verzorgen. Een Brits hospitaal in Frankrijk heeft 725.000 paarden weten te behandelen, waarvan twee derde met succes. Een gemiddeld paardenhospitaal kon tot 2.000 dieren tegelijk behandelen. Het leger had gasmaskers voor de dieren en er zijn tijdens de oorlog ook paarden geopereerd.

Bijzondere paarden
Hoewel de meeste paarden nooit meer zullen worden dan een bijdrage aan een getal, zijn een aantal paarden wel de geschiedenis in gegaan met naam en toenaam.

  • The 'Old Blacks', zes paarden die de hele vier jaar durende oorlog wisten te overleven, mochten in 1920 de wagen trekken met daarin het lichaam van een onbekende soldaat.

  • Old Sam moest na de oorlog nog 19 jaar werken in de Britse straten. Zijn eigenaar kocht hout op en Old Sam moest dit naar huis slepen. Zijn eigenaar deed zijn best om voor Old Sam te zorgen, maar dit bleek vanwege geldgebrek niet altijd makkelijk. Een lokale magistraat riep de hulp in van de lokale bevolking. Met hun hulp kon Old Sam alsnog genieten van zijn verdiende pensioen.

  • San Toy, een paard dat tijdens de Boerenoorlog in Afrika én tijdens WOI het leger diende, mocht als eerste van zijn pensioen genieten bij The Horse Trust. Die organisatie werd in het leven geroepen om oorlogspaarden een welverdiend pensioen te gunnen. The Horse Trust bestaat nog steeds. Old Sam kreeg gezelschap van de vos Roger, een paard dat zonder ruiter zwervend werd aangetroffen in niemandsland tijdens de Slag aan de Somme. Een Britse officier wist Roger te vangen en Roger diende de rest van de oorlog als het paard van die officier. Diezelfde officier wist het paard uit de meest gevaarlijke situaties te houden en zorgde er na de oorlog voor dat hij naar Groot-Brittannië kon. Hij kocht het dier van het leger en zo kon Roger genieten van zijn pensioen bij The Horse Trust. San Toy is 32 jaar oud geworden. Roger werd ongeveer 27 jaar en overleed in 1934.

  • Morning Glory. Tien procent van de paarden aan het front waren van Canadese afkomst. Morning Glory, een vosmerrie met vier witte voeten, was er daar één van. In 1915 werd Morning Glory verscheept naar Frankrijk. Samen met de toen al 38-jarige luitenant kolonel George Harold Baker werd ze in Groot-Brittannië onderdeel van het 5th Canadian Mounted Rifles bataljon. Baker bleef in Groot-Brittannië en ging later naar België. Morning Glory ging door naar Frankrijk en kwam onder de hoede van een officier. Baker zag zijn merrie echter regelmatig. Op 5 mei 1916 schreef hij in een brief naar huis: "Gisteren zag ik Morning Glory weer. Ze ziet er goed uit, ik hoop dat ik haar een dezer dagen weer terug krijg." Die dag zou echter nooit komen. Baker overleed op 2 juni 1916 bij de Slag om Ieper. Morning Glory overleefde oorlog, deels omdat ze nooit op het slagveld is ingezet. Dit was één van de redenen waarom Morning Glory terug mocht naar Canada. Generaal Dennis Draper, een vriend van Baker, zorgde ervoor dat Morning Glory naar huis kwam. Het was op zijn landgoed waar ze in het begin mocht verblijven. Later is de merrie verhuisd naar Bill Coughtry, die er nog enkele ritjes mee reed. Verder is er weinig bekend over haar leven. De merrie verhuisde naar Quebec en overleed daar in 1936 op 26-jarige leeftijd. Op haar graf prijkt een gedenksteen met de tekst: "Here lies Morning Glory, a faithful charger who served overseas 1915-1918. Died 1936 aged 26 years."

  • Miss Jones, de bruine merrie Miss Jones was in eigendom van een jongedame genaamd Lois Sharpe en werd ofwel verplicht verkocht ofwel gedoneerd aan het Britse leger. Het paard kwam onder de hoede van luitenant kolonel Edward Cadman. Cadman overleed echter in mei 1918. De schoonvader van Lois, Edmund Sharpe, deed verwoede pogingen om het paard terug te halen. Het leger werkte hier amper aan mee en verklaarde dat het zeer lastig zou worden om het paard te lokaliseren. Vervolgens werd aangegeven dat paarden niet zomaar terug mochten naar Groot-Brittannië. Daar was minstens vier maanden quarantaine voor nodig. Sharpe sr. gaf niet op en bleef maanden aanhouden. De aanhouder wint, het paard werd toch gelokaliseerd. Sharpe kon vervolgens het paard terugkopen en Miss Jones is uiteindelijk weer terug gegaan naar Lois.

  • Nelson, we leren Nelson kennen via een interview met een Britse soldaat. De Britse krant The Daily Mail publiceert in 2010 opnieuw enkele delen van het interview met Alfred Henn. Henn overleed in 2000, maar wist op 103-jarige leeftijd nog genoeg te vertellen over zijn oorlogsavonturen. Henn was de ruiter van het paard Nelson. Tot aan zijn dood heeft Henn altijd een foto bewaart van hem en Nelson. Uit het krantenartikel wordt niet duidelijk of het paard de oorlog heeft overleeft en wat er met hem is gebeurd. We leren wel dat Nelson een dapper paard was. Het paard had nog maar één oog. Daarom werd hij Nelson genoemd, naar Horatio Nelson. Een bekende Brit die zijn rechteroog was verloren. Nelson, met een vol bepakte Henn in het zadel, galoppeerde zonder enige twijfel richting het slagveld. De vijand schoot de soldaten in de vuurlinie voor hem neer. "De infanterie moest de heuvel over. We volgden en toen we op de top waren was ik geschokt al die dode lichamen te zien." Henn moest Nelson volledig vertrouwen en deed dat ook zonder twijfel. "Op een nacht stopten de paarden plots. Ze wilden absoluut niet rechtdoor lopen, ze draaiden op hun plaats, maar vooruit zeker niet. Ik vroeg mij af wat er gebeurd was. Het was donker en we konden amper wat zien. Er bleek in het gebied net een bom gevallen te zijn. Het was verschrikkelijk om te zien, er lagen overal lichaamsdelen. De paarden waren vol van angst.". In de documentaire 'The Real War Horse" komt Nelson ook aan bod.

  • Orleans was een vospaard dat deel uitmaakte van de Indiase cavalerie. Orleans raakte gewond aan zijn hals en flank tijdens een gevecht in de omgeving van Peziere, Frankrijk op 1 december 1917. Zijn ruiter kapitein D.E. Whitworth raakte ook gewond en kwam ten val. Orleans raakte vervolgens zodanig in paniek dat hij losbrak en wegrende richting het slagveld. Het is onbekend wat er met het paard is gebeurd. Whitworth overleefde de oorlog en ontving een Military Cross. Om zijn verloren paard te herdenken en te eren, liet hij een olieschilderij van het dier maken. Dat schilderij is later door Withworth gedoneerd aan het Britse National Army Museum.

  • Sandy was een Australisch paard en ook het enige paard dat terug mocht komen naar Australië. De bruine Sandy was in eigendom van majoor-generaal Sir William Bridges. Bridges overleed tijdens de slag bij Gallipoli, Italië. Ruim 6.000 paarden waren bij die slag betrokken. In mei vertrok een deel daarvan, inclusief Sandy, richting Alexandrië, Egypte. Sandy kwam onder de hoede van de Australische kapitein Leslie Whitfield. In maart 1916 werd het duo naar Frankrijk verscheept. In 1917 wilde de minister van defensie dat Sandy terug naar Australië kwam. Een reden wordt niet gegeven. Mogelijk was het dier gewond, want in mei 1918 ging het paard vanuit het Australische veterinaire ziekenhuis in Calais, Frankrijk naar Groot-Brittannië. Op zijn reis werd Sandy vergezeld door soldaat Archibald Jordon. Jordon lag in het ziekenhuis sinds april 1917 en hij was niet meer in staat om nog te dienen in het leger. Sandy verbleef drie maanden in quarantaine en werd vrij van ziektes verklaard. In september 1918 ging Sandy op een boot richting Melbourne, waar hij in november aankwam. Sandy mocht vervolgens van zijn pensioen genieten in Maribyrnong. Het was in eerste instantie de bedoeling dat hij naar een andere locatie ging, maar Sandy werd blind en zwak. In mei 1923 is het paard daarom ingeslapen. Zijn hoofd en een deel van zijn hals hebben jaren tentoon gestaan in een museum. Momenteel is het hoofd in slechte staat, daarom is het uit de collectie gehaald.

  • Warrior was het bruine paard van generaal Seely. Beiden zijn vereeuwigd op doek door de schilder Alfred Munnings. Warrior was voor de oorlog al van Jack Seely en samen gingen zij naar het Europese vasteland. Beiden overleefden de oorlog en Warrior keerde mee terug naar Groot-Brittannië. Warrior ging op 30-jarige leeftijd, met zijn inmiddels 70-jarige eigenaar, nog regelmatig een ritje maken. Warrior overleed op 33-jarige leeftijd, nog steeds in eigendom van zijn eerste eigenaar. Begin deze maand werd bekend dat er een standbeeld gaat komen van Warrior. Seely heeft een boek geschreven over Warrior. Daarover later meer.

De RSPCA (de Britse dierenbescherming) richtte The Animals War Memorial Dispensary op en wist door middel van donaties tot in de jaren dertig nog verschillende paarden van het Europese vasteland te redden van een zwaar leven. Zij konden de dieren eindelijk het pensioen gunnen dat ze verdienden. De RSPCA heeft nog steeds de originele oorlogsdocumenten dat bij de paarden hoorde.

[ img ]
Copyright: Sarah Sutherland
Na de oorlog
Bij het tekenen van het vredesverdrag telde het Britse leger iets minder 800.000 paarden. Slechts een beperkt deel, met name de privé-paarden van de officieren, kon per boot aan het einde van de oorlog terugkeren naar Groot-Brittannië. Een enkeling die jong en fit was mocht ook terug komen. Zo'n 25.000 paarden bleven vervolgens bij het leger en 60.000 paarden werden binnen Groot-Brittannië doorverkocht aan de boeren. De meeste paarden bleven gewoon achter in het door oorlog geteisterde gebied. Sommigen werden verkocht als werkdier. Voor een bedrag van circa 25 euro belandden de oudste (in die tijd was een rijpaard van twaalf jaar al oud) en ziekste paarden bij de slachter. Het vlees was erg welkom bij de lokale en verarmde bevolking.

Ook Australië vocht mee in de oorlog. Zij begonnen met 136.000 paarden en aan het eind van de oorlog bleven er zo'n 13.000 over. De dieren mochten echter niet terug naar Australië vanwege quarantaineregels. Tweeduizend paarden werden afgemaakt, de resterende 11.000 paarden (met uitzondering van Sandy, zie eerder) werden verkocht, de meeste gingen naar het Indiase leger. De paarden van het Nieuw-Zeelandse leger bleven ook achter. Een deel ging naar het Britse of Egyptische leger, maar de meeste werden afgemaakt, om te voorkomen dat de opkopers slechte plannen hadden. Helaas was dit geen onterechte vrees. Het bekende Brooke Hospital for Animals is opgericht nadat een echtgenote van een Britse cavalerieofficier, Dorothy Brooke de Egyptische stad Caïro bezocht. Tijdens haar bezoek zag zij dat de vele duizenden paarden verkocht aan het Egyptische leger weer waren doorverkocht aan de Egyptische bevolking. De meeste paarden waren echter ernstig verwaarloosd en in slechte conditie. In een brief (1931) naar de Britse krant The Morning Post schrijft Brooke dat de paarden vel over been zijn en dat ze te veel en te hard moeten werken. In de brief vroeg ze aan de Britten om donaties om zo de paarden te helpen. De donaties stroomden binnen. Al snel mocht ze 5.000 Britse Pond (omgerekend naar de hedendaagse waarde ongeveer 20.000 pond) ontvangen. Brooke kon met het geld de 5.000 resterende WOI-paarden opkopen en ze richtte het Brooke Hospital for Animals/Old War Horse Memorial Hospital op. In haar dagboek van 1932 schreef Brooke: "De paarden moeten nu toch wel gelukkig zijn. Ze zijn gelijk alert bij het horen van een Engelse stem. Als ze de vertrouwde geur van zemelen ruiken, hinniken ze. De paarden die de kracht nog hebben rollen met extase in het zachte strobed." Brooke overleed in 1955, maar het Brooke Hospital bestaat nog steeds. Het helpt de lokale (arme) bevolking met het behandelen van hun dieren en geeft waar nodig advies en kennis om het welzijn van de dieren te verbeteren.

Animals in War Memorial
In Londen, Groot-Brittannië staat in het Hyde park een groot monument ter ere van alle gesneuvelde dieren in de oorlog. Het is een grote, grotendeels rondlopende steen met daarop de afbeeldingen van paarden, ezels, olifanten en kamelen. Het beeld wordt gescheiden door een smalle opening. Voor het beeldhouwwerk staan twee beelden van lastezels die richting de scheiding lopen. Loop je richting de achterkant dan vind je het beeld van een trekkend paard gevolgd door een kleine hond. Op het monument staat de tekst: "This monument is dedicated to all animals that served and died alongside British and allied forces in wars and campains througout time. They had no choice."

Andere monumenten vind je onder meer in Hampstead, Groot-Brittannië. Dat monument draagt de tekst "Most obediently and often most painfully they died – faithful unto death". De stad Minneapolis in de Verenigde Staten heeft een speciaal monument opgedragen aan de omgekomen paarden van de 151ste veldartillerie. In Australië staat ook een monument. Dit monument toont twee paarden met twee mannen in het midden. Eén van de paarden is gewond en heeft net zijn ruiter afgeworpen. Het andere paard ondersteunt zijn maat. Het monument stond eerst in Egypte, omdat het is opgedragen aan de omgekomen soldaten en paarden in Egypte, Palestina en Syrië in 1916-1919.Tijdens de oorlog van 1956 liep het echter ernstige schade op. De resten zijn overgebracht naar Australië en een replica staat nu in Canberra.

Beeldmateriaal
Tijdens WOI bestond al de mogelijkheid om foto's te maken en ook film was mondjesmaat mogelijk. Het was echter erg moeilijk om foto's te maken en van WOI zijn er eigenlijk ook 'prachtige' schilderijen gemaakt. Iets dat nu enkel nog behouden is voor tulpenportretten, maar schilderijen hadden tijdens WOI een hele andere betekenis.

[ img ]
Charge of Flowerdew's Squadron
schilderij: Alfred Munnings / Australian museum
Schilderijen & boeken
Schilder Alfred Munnings had een voorliefde voor paarden en heeft dan ook veel ruiters en paarden afgebeeld. Enkele schilderijen weten perfect de situatie op het slagveld weer te geven. Neem bijvoorbeeld het schilderij Charge of Flowerdew's Squadron uit 1918: dat schetst een scene van de Canadese cavalerie bij Moreuil Wood op 30 maart. Let vooral op de details rechtsonder: één van de mannen voorop is waarschijnlijk Lt. G.M. Flowerdew. Hij overleefde de charge van die dag niet, evenals bijna driekwart van zijn bataljon.

Munnings heeft ook een schilderij gemaakt van Generaal Jack Seely, zittend op zijn paard Warrior (zie kopje bijzondere paarden). Generaal Seely was een officier in WOI en werd vergezeld door zijn paard Warrior. Beiden overleefden de oorlog. Zo ook Munnings en maakte na de oorlog nog een tekening van Warrior.

Seely schreef het boek "Warrior" met daarin zijn ervaringen met zijn paard tijdens WOI. Het is een non-fictieboek, dat je in het juiste tijdsframe moet zien. Het kan vrij pompeus overkomen. Het is reeds geschreven in 1934 en werd in het kielzog van de film, gebaseerd op het fictieboek 'War Horse' in 2011 opnieuw uitgebracht onder de titel "Warrior: The amazing story of a real war horse". Op de cover van het boek prijkt het schilderij van Munnings.

De kleinzoon van Seely, Brough Scott, (her)schreef de biografie van Seely en gaf deze uit onder de naam "Galloper Jack". Dit boek gaat dus over generaal Seely en daarmee ook over zijn paard Warrior. Seely was namelijk al cavalerist in de Boerenoorlog, werd gekozen tot minister en diende dus later in WO I. Scott is een voormalige jockey en is journalist van de rensport.

Tot slot
WO I was de laatste oorlog waar de paarden zo massaal ingezet werden. Tweeëntwintig jaar later was de oorlogsvoering al zodanig veranderd dat dieren amper nog nodig waren. De cavalerie bestond nog wel, maar werd mondjesmaat ingezet. Tegenwoordig is de cavalerie veel meer ceremonieel en wordt zij ingezet bij ceremonies en staatsgelegenheden. Het paard werd al voor WOII minder als oorlogsmiddel ingezet, daarna werd het ook in de landbouw verdrongen door landbouwwerktuigen. Er moest een ander doel voor het paard komen en de wedstrijden die toen op kleine schaal plaats vonden onder boerenkinderen bepaalden dankzij de rijkdom in de jaren die volgenden de toekomst van het paard. De paarden moesten luxer worden en waar nodig werd uitheems bloed gehaald om meer uitstraling, bloed en tred in het paard te krijgen.

Heden ten dage speelt het strijdtoneel voor het paard zich af tussen of over witte hekjes. Een groot deel geniet van de polderritjes of andere liefkozende aandacht die zij van hun eigenaar krijgen. Meer dan ooit is het paard van nu onderdeel van het gezin en krijgt het veel tijd, aandacht en liefde. Daarnaast is het paard voor de meeste eigenaren hun grootste vriend, waaraan veel tijd en geld wordt gespendeerd. Vandaag zijn er ongeveer 400.000 paarden in Nederland en daarmee is de paardengemeenschap en de paardensport een serieuze sector geworden in Nederland. Voor de meeste mensen is het paard een 'way of life'. Zij zoeken elkaar op in teamverband om hun passie te delen en zijn soms dagelijks op zoek naar allerlei manieren om het welzijn van hun paard te verbeteren. Wie had dat verwacht zo'n 100 jaar geleden?

video's


Overname van dit artikel is alleen toegestaan door de eerste alinea over te nemen en met een rechtstreekse link naar dit artikel te verwijzen. Elk ander (her)gebruik is niet toegestaan.
Laatste bericht

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 12:03 



 
Profiel   

erg interessant om te lezen.

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 12:12 



 
Profiel   

Heel interessant, vanavond maar eens doorlezen op mijn gemak.

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 12:14 



 
Profiel   

Leuk stuk, bedankt voor het plaatsen :)

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 12:15 



 
Profiel   

Dank je wel, erg interessant!

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 12:23 



 
Profiel   

Ik zou dat boek van generaal Jack Seely "Warrior" uit 1934 en heruitgegeven (door wie?!?) in 2010 wel graag willen bemachtigen. Wie weet wat, waar en hoe?"

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 12:34 



 
Profiel   

terpentijn: Book Depository heeft hem sowieso: http://www.bookdepository.com/Warrior-Amazing-Story-Real-War-Horse-General-Jack-Seely/9781908216236. Wellicht Bol.com en Amazon ook wel.

Heel interessant, ik ga hem ook op mijn gemakje even grondig doorlezen als ik meer tijd heb. :P

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 12:41 



 
Profiel   

Ha bedankt! Daar ga ik eens even achteraan, zeer interessant artikel en documentatie.
Ik wist er al aardig wat van, maar het is goed dat er nu ook hier eens wat serieuze aandacht aan wordt besteed, al is het allemaal geen lach-verhaal natuurlijk.... maar dat is het nooit waar dieren worden ingezet in oorlogen (zoals de War Dogs in de Vietnam oorlog, maar ook in WO I).

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 12:45 



 
Profiel   

Heel interessant artikel, dankjewel voor het plaatsen. (:

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 12:46 



 
Profiel   

Wat ontzettend interessant om te lezen!

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 12:57 



 
Profiel   

Interessant en leuk en triest om te lezen tegelijkertijd.

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 13:13 



 
Profiel   

Wat interessant om te lezen!

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 13:16 



 
Profiel   

Bedankt voor het plaatsen, vroeg het me altijd al af en echt heel interessant om te lezen. :)

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 13:25 



 
Profiel   

Erg interessant stuk. Dankejwel voor het plaatsen!

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 13:26 



 
Profiel   

Ik mis nu heel erg een "delen" optie voor facebook. Geweldig en informatief verhaal!

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 13:50 



 
Profiel   

Heel leuk en interessant stukje!

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 13:51 



 
Profiel   

Zeer interessant stuk om te lezen. Heb thuis ook de film war horse en vond die al erg indrukwekkend.

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 13:55 



 
Profiel   

Bijzonder fijn dat dit stuk gitzwarte geschiedenis door Bokt onder de aandacht wordt gebracht. Niet enkel mensen hebben enorm geleden tijdens deze oorlog, maar ook dieren.

In België wordt er dit jaar veel aandacht besteed aan de Eerste Wereldoorlog, nav 100-jaar Groote Oorlog. Voor wie meer wil weten is het de moeite waard om eens een bezoek te brengen aan West-Vlaanderen. Ik ben eens gaan zoeken of er ook een tentoonstelling is waarin het leven en lijden van paarden en andere dieren tijdens de Eerste Wereldoorlog belicht wordt, maar voorlopig heb ik nog niets gevonden.

Voor wie nog wat meer wil lezen (en horen): http://vygo.be/wapenstilstand-niet-enkel-de-mens-snakte-naar-adem/

Helaas is het lijden van mensen (en dieren) in oorlogen en conflicten heden ten dage nog steeds brandend actueel...

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 14:01 



 
Profiel   

Wauw, mooi stukje. Erg indrukwekkend. Ik heb de film gezien en het niet droog gehouden.

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 14:24 



 
Profiel   

zimbabwe schreef
Ik mis nu heel erg een "delen" optie voor facebook. Geweldig en informatief verhaal!

Bedankt :D Deze optie is er :D Boven in de OP zie je drie lichtblauwe icoontjes (naast het zinnetje Tip de Nieuwsredactie). De middelste is van Facebook.

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 14:34 



 
Profiel   

Kippenvel tijdens het lezen en super interessant. Dank jullie wel voor het plaatsen.

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 14:36 



 
Profiel   

Mooi stuk! Complimenten ervoor! :)

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 14:39 



 
Profiel   

interessant verhaal, maar de zin dat de eerste wereldoorlag achteraf als zinloos werd beschouwd.... Voor mij zijn alle oorlogen zinloos.

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 14:42 



 
Profiel   

Heel interessant stuk om te lezen! :)

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 14:44 



 
Profiel   

Mooi stuk. De dieren die het konden overleven overleefden voornamelijk door de liefde van hun verzorgers/eigenaren.
Omhoog

Link naar dit berichtGeplaatst: 28-07-14 14:52 

Plaats een nieuw onderwerp  Plaats een reactie
Pagina 1 van de 3 [ 62 berichten ]
Ga naar pagina 1, 2, 3  Volgende
Vorig onderwerp | Volgend onderwerp




Zoek naar
Inloggen