Geplaatst 
Taxus, bron: wikimedia commons
Er zijn veel dingen die een paard nooit zou moeten eten. Natuurlijk zijn de giftige planten over het algemeen goed bekend, maar ook andere stoffen, organismen of chemicaliën kunnen een groot risico met zich meebrengen. Vergiftiging bij paarden komt niet vaak voor, maar als het gebeurt zijn de consequenties vaak serieus.
“Mensen denken vaak dat paarden zelf weten wat ze wel en niet kunnen eten, maar dat is in veel gevallen niet waar”, vertelt Cynthia Gaskill, dierenarts bij de University of Kentucky Veterinary Laboratory. Van een nieuwsgierige knabbel aan een boom tot het eten van besmet graan; er zijn veel verschillende manieren waarop een paard een giftige stof binnen kan krijgen die de gezondheid ernstig in gevaar kan brengen.
Hieronder volgt een top tien van de giftigste stoffen voor paarden:
1. Taxus
Amerikaanse, Engelse, Japanse en Westerse taxus zijn groenblijvende sierhagen die in de herfst rode bessen hebben. Ze worden veel gebruikt in tuinen.
Gevaar voor paarden
Een mondvol taxus kan al dodelijk zijn voor een paard volgens Sarah Ralston, professor bij de Rutgers University’s Department of Animal Sciences. Toxine, de giftige stof van de plant, zorgt voor een hart- en ademhalingsstilstand, vaak al binnen enkele minuten. “Het is niet ongewoon dat een paard dood gevonden wordt met de plant nog in de mond”, vertelt Ralton.
Blootstellingsgevaar
De meeste vergiftigingen van taxus ontstaan nadat snoeiafval in het weiland wordt gegooid. De bladeren bevatten nog steeds gif na het snoeien. Ook decoratieve kransen met taxus zijn een mogelijke bron van blootstelling waartoe paarden hun toegang vinden.
2. Oleander
Deze groenblijvende plant wordt vaak als decoratie gebruikt. In de lente en zomer heeft de plant witte, roze of rode bloemen. Van oorsprong groeit oleander alleen in klimaten waar de temperatuur boven het vriespunt blijft, maar in Nederland is ook een winterharde variant te vinden.
Gevaar voor paarden
Stoffen in de plant (glycosiden) beïnvloeden de ionbalans van het hart. Hierdoor ontstaat er een onregelmatige hartactiviteit die uiteindelijk kan leiden tot hartfalen en de dood. Relatief kleine hoeveelheden (0,005% van het lichaamsgewicht) kunnen al dodelijk zijn. Het inslikken van delen van de plant kan ook zorgen voor koliek.
Blootstellingsgevaar
Paarden worden vaak blootgesteld aan oleander wanneer mensen snoeiafval in het weiland gooien. Paarden kunnen ook tijdens een buitenrit een snelle hap nemen van de plant.
3. Ionoforen
Ionoforen zijn toevoegingsmiddelen van antibiotica. Ze worden gebruikt als groeibevorderaar in het voer van vee en pluimvee. Boeren gebruiken deze middelen om Coccidia-infecties te beheersen.
Gevaar voor paarden
Paarden zijn gevoeliger voor ionoforen dan andere veesoorten. Het heeft bij paarden effect op de functie van de zenuwen en de spieren. Ionoforen zijn cardiotoxisch voor paarden: ze beschadigen de hartspier. Klinische symptomen omvatten onder meer verlies van eetlust, versnelde hartslag, zweten, koliek en een onverwachte dood. Daarnaast kunnen paarden zwak op de benen staan en komen ze moeilijk overeind als ze liggen. Helaas redden veel paarden het niet. De paarden die het overleven hebben een slechte prognose voor de lange termijn.
Blootstellingsgevaar
Paarden kunnen ionoforen binnen krijgen als fabrikanten die meerdere voersoorten produceren, niet goed genoeg schoonmaken tussen de productie van de verschillende voersoorten door. “Blootstelling aan koeienvoer met een toegestane hoeveelheid ionoforen geeft nauwelijks klachten. Het ontstaan van klachten komt voornamelijk door een voer met een hogere dosis dan veilig is voor paarden”, aldus Gaskill.
Blaarkever, bron: Wikimedia Commons
4. Blaarkevers
Blaarkevers zijn overvloedig aanwezig in het midwesten van de Verenigde Staten. In Europa komt de kever voornamelijk voor in de zuidelijke landen. Ze zwermen over alfalfavelden en kunnen worden verpakt in de balen tijdens het hooien van de oogst. Ze voeden zich van midden tot einde zomer met de toppen van de alfalfaplanten.
Gevaar voor paarden
De blaarkevers bevatten kantaridin, een giftige en blaarvormende stof. Wanneer paarden de kevers opeten kunnen ze blaren in de mond en keel en zweren in de maag en darmen krijgen. De giftige stof circuleert in het bloed en kan schade toe brengen aan de hartcellen. Tijdens uitgifte van het lichaam kan de stof ook de nieren beschadigen en zorgen voor zweren in de urineblaas. Het brandt zich eigenlijk een weg door het dier heen. Symptomen ontstaan binnen enkele uren na opeten en omvatten gastro-intestinale klachten, gespannen en frequent urineren en wonden in en rond de mond. Een dodelijke hoeveelheid (vermoedelijk 0,5-1 mg kantaridin per kg lichaamsgewicht) kan zorgen voor overlijden van het paard binnen 72 uur.
Blootstellingsgevaar
Alfalfahooi kan besmet raken met de kevers tijdens het oogstproces. Tijdens het drogen en hakselen blijven de kevers giftig voor een lange periode. Helaas is er, behalve zorgvuldig inspecteren van elke vlok, geen effectieve manier om te voorkomen dat het hooi besmet raakt. Het advies is wel om alleen alfalfahooi te kopen van telers die voorzorgsmaatregelen nemen tijdens het oogsten.
5. Rodenticiden en pesticiden
Rodenticiden zijn producten om ratten, muizen en andere knaagdieren te doden. Pesticiden zijn producten om allerlei andere dieren te doden die als een pest worden gezien voor gewassen. Ze bevatten vaak een aas dat bestaat uit poedervorm of korrels.
Gevaar voor paarden
De giftige stoffen die worden gebruikt in deze producten kunnen dodelijk zijn voor paarden. Het bekende rattengif is bedoeld om bloedingen te veroorzaken in ratten en muizen, maar het kan ook bloedingen veroorzaken in grotere diersoorten. Dit is wel afhankelijk van de dosis, maar soms is er niet veel voor nodig. Met name nieuwsgierige veulens kunnen hier slachtoffer van worden.
Blootstellingsgevaar
Dit type producten bevat vaak een zoete smaak op graanbasis om ongedierte aan te trekken. Helaas zorgen deze eigenschappen er ook voor dat ze aantrekkelijk zijn voor paarden. Blootstelling gebeurt meestal door verkeerde opslag of verkeerd gebruik.
6. Herbiciden
Sommige landeigenaren gebruiken herbiciden om hun velden onkruidvrij te houden. Vooral glyfosaat en fenoxyherbiciden worden vaak gebruikt.
Gevaar voor paarden
Paarden kunnen de neiging hebben om giftige planten te eten nadat deze zijn bespoten met herbiciden. Herbiciden zorgen voor chemische veranderingen in de plant waardoor het de plant om wat voor reden dan ook aantrekkelijker maakt voor het paard om op te eten. Na inname worden meestal symptomen als diarree en koliek gezien.
Blootstellingsgevaar
De meest voorkomende reden van blootstelling is het bespuiten van een weiland met herbiciden en dit vervolgens vergeten. Wanneer de paarden dan op dit weiland grazen kunnen ze besmet raken. De gebruiksaanwijzing opvolgen is dan ook heel belangrijk. Voor grazende dieren is er normaal gesproken een bepaalde tijd waarin de dieren niet mogen grazen op het besmette weiland.
7. Rottend organisch materiaal
Rottend hooi of andere organische materialen kan het botulismeveroorzakende gif geproduceerd door Clostridium botulinum bevatten .
Gevaar voor paarden
Paarden zijn zeer gevoelig voor het gif van C. botulinum. Het valt de zenuwen aan die communiceren met de spieren. Het leidt tot algemene zwakte en verlamming. Symptomen zijn onder andere het niet meer kunnen eten, kwijlen, loopneus, spiertrillingen, moeite met opstaan, moeite met ademhalen en de dood.
Blootstellingsgevaar
Het binnenkrijgen van het gif via de mond is de meest voorkomende route van blootstelling bij paarden, al kan het gif ook binnenkomen via wondjes. Rotting, ontbindend hooi of onjuist verwerkt voordroogkuil of kuilvoer zijn veelvoorkomende vindplaatsen van besmet materiaal.
8. Beschimmeld maïs
Een schimmelinfectie van maïs wordt veroorzaakt door mycotoxine. Het kan de maïs infecteren tijdens de oogst of tijdens de opslag. In maïs zit de stof fumonisine die zorgt dat mycotoxine de mais kan infecteren. Warme, droge omstandigheden die gevolgd worden door een hoge vochtigheid zorgen vaak voor verhoogde fumonisineconcentraties in groeiend maïs.
Gevaar voor paarden
Paarden die eten van het beschimmelde mais ontwikkelen een vergiftiging, ook wel Equine leukoencephalomalacia (ELEM) genoemd. Het is een snel ontwikkelende vergiftiging die meestal eindigt in een fatale neurologische aandoening. In principe tast het de witte stof in de hersenen aan. Symptomen die kunnen wijzen op zo’n vergiftiging zijn het laag houden van het hoofd, rondjes lopen, spiertrillingen, zwakte, of raar en soms gevaarlijk gedrag vertonen. Sommige paarden overleven het maar daarbij is de prognose niet goed en meestal wordt euthanasie aangeraden.
Blootstellingsgevaar
De meeste commerciële voederfabrikanten testen hun voeding op fumonisinebesmetting. Maar het voeren van niet geteste maïs, bijvoorbeeld direct van het veld, kan een gevaar zijn voor het paard.
Blad van de rode esdoorn, bron: Wikimedia Commons
9. Rode esdoorn
Onderzoekers hebben aangetoond dat verwelkte bladeren van de rode esdoorn giftig kunnen zijn voor paarden. Er wordt nu ook gesuggereerd dat andere soorten, zoals de suiker- en zilveresdoorn, waarschijnlijk ook gevaarlijk kunnen zijn.
Gevaar voor paarden
Het mechanisme achter de vergiftiging van de rode esdoorn wordt nog volop onderzocht, maar wetenschappers denken dat de toxische stof is gekoppeld aan het niveau van galluszuur. Dit zuur neemt toe in de bladeren in de zomer. De bladeren vormen in combinatie met bepaalde bacteriën een sterk oxidatiemiddel dat schadelijk is voor de rode bloedcellen van het paard. Ze belemmeren het vermogen van de rode bloedcellen om zuurstof op te nemen en te vervoeren, maar kunnen ze ook volledig vernietigen. De meeste paarden sterven aan de gevolgen hiervan, maar met intensieve zorg kan een paard het soms overleven. Symptomen zijn verlies van eetlust, rode urine, veel drinken en plassen en een algemene verminderde indruk. Een gemiddeld paard krijgt klachten als het naar schatting ongeveer 680 gr-1,4 kg aan bladeren opgegeten heeft.
Blootstellingsgevaar
Rode esdoornvergiftiging komt meestal voor in de late zomer en vroege herfst. Afgevallen takken in het weiland na een storm zijn de meest voorkomende bron van blootstelling. De verwelkte bladeren blijven 30 dagen giftig. Paarden kunnen uit verveling of nieuwsgierigheid de bladeren eten. Wetenschappers denken dat de schors van de takken ook giftig is, maar hiervoor zijn nog geen concrete bewijzen.
10. Jacobskruiskruid
Het is een geel bloeiende plant en komt voor in Europa.
Gevaar voor paarden
Paarden kunnen een onomkeerbare chronische leverziekte ontwikkelen als ze grote hoeveelheden van de plant eten in een korte periode, of kleinere hoeveelheden over een langere periode binnenkrijgen. Het verraderlijke aan de vergiftiging is dat paarden soms zes maanden tot een jaar geen klachten tonen. Symptomen zijn onder meer neurologische verschijnselen, maar ook rondjes draaien en raar of gevaarlijk gedrag vertonen.
Blootstellingsgevaar
Paarden kunnen de plant opeten als het in hooibalen voorkomt. De oorzaak van de vergiftiging is moeilijk te traceren omdat symptomen vaak niet verschijnen of pas ver na de eerste blootstelling.
Vermoed jij dat je paard is blootgesteld aan een giftige stof? Neem dan contact op met je dierenarts. Sommige vergiftigingen kunnen verholpen worden als er op tijd gestart wordt met een behandeling.
