Geplaatst Bokt community
Foto's door Marveld
Wij kennen allemaal de Friese Elfstedentocht wel. Een 200 kilometer lange schaatstocht over natuurijs die de deelnemers langs 11 Friese steden brengt. Vanwege de afstand en vanwege het heroïsche karakter wordt de Elfstedentocht ook wel "De Tocht der Tochten" genoemd. De laatste editie van de legendarische tocht is in 1997 gereden. Te schaats althans. Want jaarlijks leggen veel mensen de tocht wel wandelend of fietsend af. Maarten van der Weijden legde de elfstedenzwemtocht af ten behoeve van onderzoek naar kanker. Bokker Marveld legde de tocht te paard af. Ook een hele prestatie! In deze editie van 'Bokkers vertellen' vertelt zij hier meer over.
Hoe ben je op het idee gekomen om de Elfstedentocht te paard te rijden? Waarom de Elfstedentocht en niet een willekeurige andere tocht?
Sinds een paar jaar rijd ik samen met mijn dochter en/of vriendin(nen) 1 of 2 keer per jaar een trektocht met bepakking. Het idee om dit jaar de elf steden van Friesland aan te doen kwam van een vriendin van mij, van wie het altijd een grote droom geweest was de Elfstedentocht te paard te doen. Het was er nooit van gekomen en inmiddels heeft ze door lichamelijke klachten helaas moeten stoppen met paardrijden.
In de eerste instantie stond ik eerlijk gezegd nog niet echt te juichen bij de gedachte.
Ten eerste hadden mijn eerdere trektochten toch echt een heel hoog vakantie- en zeer weinig prestatiekarakter. Rustig ontbijten, ontspannen opzadelen en dan om een uur of 11 eens een keer vertrekken, dan een ritje van doorgaans niet meer dan tussen de 15 en 25 km om vervolgens mooi rond een uur of vier met de beentjes omhoog en een drankje in de hand te zitten. Maar dat idee kunnen we natuurlijk met bijna 250 kilometer over de weg in 7 dagen met een gemiddelde van ca. 35 kilometer per dag wel vergeten.
Ten tweede is de polder natuurlijk heus wel mooi, maar er zijn ook nog zoveel mooie bos-en heidestukken in Nederland die we nog niet gereden hebben.
Ik heb er dus best een paar nachtjes over geslapen voor ik besloot de uitdaging aan te gaan. Wat uiteindelijk de doorslag gaf was om het tóch te doen, was dat ik dacht en wilde zien dat de paarden er klaar voor waren om zonder blikken of blozen dwars door drukke gebieden te lopen. Onze Alegro is een zevenjarige PRE die in ons bezit is gekomen toen hij bijna drie was en de nu vijfjarige Shetlander Bean (die voor een sulky loopt) kwam toen hij amper tien maanden oud was. Beide paarden zijn van nature rustig en cool in het hoofd zijn. Maar net zo min als een jong paard met goede aanleg voor dressuur en de juiste gangen zonder training een Z proef kan lopen, is een van nature rustig paard zonder training natuurlijk nog niet een door en door betrouwbaar buitenrijdpaard. Net zo zeer als het op het hoog niveau dressuur willen starten vraagt het verkrijgen van een bomproof paard tijd, aandacht, inzet, vertrouwen opbouwen, fouten maken, opnieuw beginnen en ontzettend veel kilometers maken. Maar dat hebben we de afgelopen jaren gedaan en een betere manier om dan te kijken wat dat allemaal heeft opgeleverd dan het rijden van de Elfstedentocht leek er natuurlijk niet te zijn.
Ook op vriendin Cathelijn (die vorig jaar met IJslander Gjörtningur ook met me mee geweest is) moest ik nog even inpraten. Ze had net als ik ook eerst enige aarzeling, maar besloot dan gelukkig de onderneming mee aan te gaan.
Is de route een bestaande route of heb je deze zelf uitgestippeld tussen de steden?
Officieel bestaat de Elfstedentocht te paard (op dit moment) niet en het enige wat beschikbaar was op dat gebied is het boekje “Elfstedentocht te paard en koets” (inclusief stempelkaart) van uitgeverij Ridaire. Maar dit bevat enkel een route beschrijving en is in de huidige vorm daarbij ook niet helemaal up to date (de uitgever reed de tocht zelf in de jaren negentig en sindsdien is er natuurlijk veel veranderd in het wegennet).
Het was een behoorlijk tijdrovend gepuzzel om de route te bepalen, 7 etappes te plannen die ongeveer gelijk zijn in afstand en daarbij de overnachtingsadressen te zoeken. Ik heb eindeloos iedere mogelijk te rijden weggetje met google earth verkend en me rot gebeld met mijn verzoeken tot overnachten. Hier en daar krijg ik nul op het rekest, maar uiteindelijk vond ik overal en op de juiste locaties een slaap/ kampeerplek. Ik heb de tocht gepland met vertrekpunt Sneek en tegen de klok in (in de schaats-,fiets-, wandel- enz. variant gaan ze altijd met de klok mee). Dit omdat het me leuker leek het stuk met de meeste stempelpunten voor het laatste te bewaren en bovendien konden we dan (bij vertrek op zaterdag ) zondagmorgen vroeg door Leeuwarden heen.
Hoe heb je jezelf en de paarden voorbereid op de route? Heb je nog andere dingen dan anders getraind?
Ik denk dat iedere lange afstandsrit er mee begint dat de paarden slank moeten zijn. Ik denk altijd maar dat de kans op blessures als je wil gaan hardlopen en je hebt een bv lengte van 1.70 m natuurlijk veel kleiner is als je 70 kg weegt dan dat dat 85 of 90 kg. En dat je sporten met minder gewicht ook langer volhoudt zonder moe te worden. Voor paarden is dat gegeven vanzelfsprekend niet anders. Ik heb het voordeel dat ik op een zelfvoorzienende pensionstal sta, bepaal dus zelf iedere spriet die er ingaat en het gewicht van onze twee paardjes is iets waar ik constant scherp op ben. Als ik denk dat ze maar een beetje aankomen gaat er gelijk weer wat van het rantsoen af ( en bij iets te mager er natuurlijk bij). De IJslander van Cathelijn staat wel in een kudde waar hij onbeperkt kan eten maar is van nature geen vreetzak en blijft uit zichzelf op een correct gewicht.
Ook het mee hebben van de sulky was echt een voordeel omdat daar relatief veel gewicht op zat vergeleken met de bereden paarden, terwijl voor de trekkende pony iets meer gewicht aan de kar nauwelijks uitmaakt. Als het rolt, rolt het .
Onze paarden lopen doorgaans 2 flinke buitenritten per week (wel vaak door mul zand bij ons in de duinen en dan rijd ik ook een pittig tempo met een streven naar ongeveer 10 km per uur) en dan met een beetje geluk nog 1 kortere rit en nog eens 20 minuutjes in de bak of zo en dan houdt het wel op helaas (er bestaan namelijk ook nog irritante dingen als werken en huishouden en zo). Mijn dochter Anouk speelt op het hoogste niveau rugby en traint ongeveer 6 keer per week, dus voor haar was dit rondje fysiek natuurlijk 1 grote grap. Ik (51) ben eerlijk gezegd niet zo'n sporter, ga verdwaald nog wel eens stukje hardlopen (nou ja meer een beetje sjokken) en het zelfde geldt ook voor Cathelijn (46). Wel hebben we allebei een niet-zittend beroep dus op het werk ( en dat doen we allebei nogal veel) staan en lopen we wel heel regelmatig. Er was wel een goed voornemen om in de maanden voorafgaande aan de tocht mezelf meer tot sportactiviteit te manen en de paarden meer en langer te rijden dan normaal. Maar daar komt door werk, gezin en huishouden uiteindelijk natuurlijk niets van terecht.
Nu wil ik best toegeven dat ik er de dagen voor vertrek ook nog wel van wakker heb gelegen (OMG what have I done..) of dit bovenstaande nu echt genoeg was om zo'n tocht überhaupt en dan ook nog op een voor mens en dier beetje leuke manier te kunnen uitrijden... Maar blijkbaar is dat dus zo want het was een fantastische tocht waar we alleen maar volop van hebben genoten. Wel hebben we het draf tempo heel laag gehouden, bewust heel weinig gegaloppeerd en voldoende pauze genomen. De paarden waren ook de laatste dag nog best fit. Zelf had ik wel zware benen maar dat was het eigenlijk. En normaal kan ik zonder problemen van de grond opstappen maar dat lukte me na 2 dagen met die 1.62m hoogte van Alegro al echt niet meer. Gelukkig was er altijd wel een muur, steen of hekje in buurt om me te helpen dus dat was geen probleem. Wat ook wel echt verschrikkelijk mee zat was het weer. Niet te warm, niet te koud en maar 1 keer 2 uur in de regen gereden.
Kreeg je nu ook stempels in elke stad?
De mensen die de individuele wandel- of fiets Elfstedentocht doen, mogen behalve bij VVV- kantoren ook stempelen bij horeca gelegenheden, winkels enz. Aan dat principe heb ik me dus ook gehouden. Wel had ik alle adressen die ik daarvoor bedacht had, in alle 11 steden van te voren aangeschreven of het geen bezwaar was dat we daar kwamen stempelen. Het leek me niet zo handig om met 3 paarden door de stad te gaan leuren voor het vinden van een stempeladres, dat gaat lopend of met de fiets natuurlijk wel wat makkelijker.
Nu je de ervaring hebt, zou je nu iets anders doen in je voorbereiding of tijdens de rit dan je hebt gedaan?
Eigenlijk niet, de hele rit is vlekkeloos verlopen. Maar dat komt natuurlijk ook omdat ik inmiddels toch aardig wat trektochten gereden heb de afgelopen jaren, ik dus eerder al heel wat beginnersfouten gemaakt heb en daar van geleerd heb. Bijvoorbeeld dat je echt ruim voor je vertrek moet oefenen met hoe je de bepakking erop gaat doen, zodat je niet onderweg met veel frustratie nog met naar links en naar rechts schuivende lading hoeft te vechten. Of dat je echt heel goed moet checken op welke datum je precies een overnachting geboekt hebt (Klassieker, ooit gehad bij van de Valk in Uchgelen. Bleek ik niet voor aankomst dag donderdag maar voor vrijdagavond geboekt te hebben, en het hotel zat voor donderdagavond bomvol. Foutje..). Of dat het goed is echt heel helder te verifiëren of je overnachtadres wel ingericht is op het verblijf van een paar paarden die de hele dag gelopen hebben. Zodat ze niet de nacht moeten doorbrengen op een kaalgevreten weitje met 3 halve grassprieten. Om maar wat van mijn gemaakte missers te noemen.
Wat heb je allemaal meegenomen voor onderweg?
Globaal 1 extra rijbroek, joggingbroek, een paar makkelijke gympjes voor ’s avonds, 2 extra T-shirts, ondergoed en 2 paar extra sokken, regenkleding, toiletartikelen in miniverpakking, bestek, plastic bakje, dompelaar (om water mee te kunnen koken), borstels voor de paarden.
In totaal 2 tentjes en 3 matjes en slaapzakken (lichtgewicht trekkers spul). Etenswaar, maar minder dan andere jaren omdat je onderweg natuurlijk te kust en te keur langs allerlei supermarkten komt dus boodschappen doen was geen probleem. En voor deze tocht speciaal ook een klein bezempje, om iedere drol binnen en vaak ook buiten de bebouwde kom tot op de laatste kruimel van de weg te schuiven. Dat creëerde veel goodwill bij de mensen die w onderweg tegenkwamen.
Wat was het meest bijzondere moment tijdens de rit?
Een moment aanwijzen wat echt het aller bijzonderst was vind ik moeilijk, maar er waren wel heel veel bijzonder momenten. Ik vond de tocht door Leeuwarden door zondagmorgen waar we in sneltreinvaart alle sightseeing punten afwerkten zeker een hoogtepunt. Net als het stadje Franeker, met je paard aan een lantaarnpaal gebonden midden in Harlingen snacken van de Subway of een ijsje eten met uitzicht op het IJsselmeer in Hindelopen. En zo kan ik er met gemak nog een paar noemen. Maar wat echt het meest bijzondere was van het rijden van de Elfstedentocht was om te zien dat hoe die leeft bij mensen. Overal waren de mensen hartelijk en geïnteresseerd en werkelijk niet één keer kregen we negatieve reacties als we ons met de paarden in steden begaven (iets wat ik toch wel een beetje ingecalculeerd had eigenlijk). Iedere overnachtingsplek had weer zijn eigen charme maar het vorstelijke onthaal was overal hetzelfde. De Elfstedentocht doet iets met mensen en opent deuren die voor anderen gesloten blijven.
En wat was het dieptepunt?
Dat was het moment waar je zag dat gevaar toch ineens weer uit een onverwachte hoek kan komen. Alles heb je van te voren overdacht (en de laatste dagen voor vertrek nog bijna van wakker gelegen): drukke verkeersaders, bruggen, ouders die hun kinderwagens onder de voeten van het paard duwen, kinderen op slippertjes die je paard willen aaien enz enz. Maar een door het gras onzichtbaar gat in de bodem van de berm calculeer je niet in. Gjörningur zakte op de laatste dag in draf met 1 voorvoet ineens 30 cm lager, zakt door zijn voorbenen en Cathelijn vliegt er over de kop af. Als door een wonder kwamen ze beide met de schrik vrij.
Heb je nog tips voor mensen die ook een tocht als deze willen maken?
Ook in Friesland geldt dat dat als je met een paard veilig van A naar B wil komen, je er beter rekening mee kan houden dat er niemand is die rekening met jou houdt. Ik denk zelf niet dat dit gegeven per sé altijd stoelt op onbeschoftheid van mensen. Het is naar mijn idee meer dat mensen zich gewoon niet realiseren dat het toch altijd dieren blijven en dat 1 of 2 passen opzij zo gemaakt zijn met alle desastreuze gevolgen voor iedereen van dien. Dus rijdt defensief, zoek op iedere plek naar de ruimte die er is om verkeer te laten passeren en geef andere weggebruikers altijd voorrang.
Maar verder is het een route die voor ieder verkeersmak paard die netjes in de hand staat en over een goede basisconditie beschikt zonder problemen te doen is. We reden afstanden van tussen de 30 en 40 kilometer per dag waarbij we dan rond negen uur ’s ochtend vertrokken en ergens tussen drie en zes uur ’s middag op onze bestemming aankwamen. Gemiddeld draafden we hiervan ongeveer 80 minuten, deden een enkele keer een stukje galop en de rest van de tijd was voor stappen en stilstaan. Per dag werd 1 á 2 uur in totaal gepauzeerd.
Er zat voor mij voor wat de voorbereiding betreft wel echt heel veel werk in, maar dat hoeft voor de gene die vanaf volgend jaar de tocht willen gaan rijden of mennen geen belemmering meer te zijn. Op dit moment zijn een aantal mensen in samenwerking met het KNHS bezig de tocht als evenement te organiseren in 2020 en daarnaast de route volledig (digitaal) in kaart te brengen voor individuele ruiters en menners zoals wij. Inclusief een lijst met overnachtingsmogelijkheden langs de route en allerlei tips die van pas komen in de planning van de tocht.
Wil je de tochten van Nadine (Marveld) volgen? Kijk dan op haar site: https://tepaardnognietopwegnaarsantiago.jouwweb.nl/
Meer foto's van deze bijzondere Elfstedentocht vind je hier: [BRT] Elfstedentocht voltooid!
