Geplaatst Algemeen
Vlasta van der Veen aan het werk. Foto: Banjer.
Vraag het de .... is een nieuwe rubriek in de Bokt community. In deze rubriek stellen we een aantal vragen aan een specialist, of iemand met een bijzonder beroep in de paardenwereld. In de deze Vraag het de.... beantwoordt Vlasta van der Veen jullie vragen. Zij is een veearts, gespecialiseerd in gebitsbehandelingen. Wil je weten hoe je paardentandarts kan worden, hoe je een jong of bang paard kan leren dat de tandarts niet eng is, en wanneer je je paard het best voor het eerst kan laten controleren/behandelen? Hieronder lees je het.
Ken jij, of ben jij, iemand met een bijzonder beroep in de paardenwereld, of ben jij of ken jij een specialist die bereid is een aantal vragen te beantwoorden? Stuur dan een pb naar Banjer.
* Voor wie je niet kent: kan je jezelf voorstellen?
Hoi ! Ik ben Vlasta van der Veen. Ik ben nu 20 jaar dierenarts voor paarden.
* Hoe word je paardentandarts? Is het een beschermd beroep?
Paardentandarts is geen beschermd beroep voor zover ik weet. Dus iedereen mag zich een paardentandarts noemen
Er zijn verschillende manieren om een opleiding te volgen voor gebitsverzorging: In mijn geval heb ik op de Universiteit in Utrecht Diergeneeskunde gestudeerd en ben ik dus dierenarts, daarnaast heb ik mij jarenlang extra toegelegd op behandeling van gebitten en heb daarna via de NVvGP veel extra kennis opgedaan en de drie examens afgelegd die mogelijk zijn om NVvGP-gecertificeerd te zijn. Je hoeft overigens geen dierenarts te zijn om gebitsverzorger te zijn, en je hoeft ook geen dierenarts te zijn om NVvGP-gecertificeerd te zijn. Maar voor het NVvGP-certificaat moet je wel je kwaliteiten laten toetsen.
Je kunt ook je opleiding in Amerika doen, je kunt ook je opleiding in Nederland op een andere manier volgen.
Elektrisch vijlen. Foto: Banjer.
* Kan je uitleggen of er verschil in resultaat is tussen handmatig vijlen en elektrisch?
Eigenlijk vind ik dat best lastig omdat ik zelf enkel elektrisch behandel. Als het resultaat hetzelfde is, zou het me niet uitmaken. Toch zijn er wel verbeteringen te verzinnen die me erg lastig lijken uit te voeren met een handvijl. Voor hoe ik zelf een paard behandel en voor welk resultaat ik verlang te hebben, kan ik dat niet handmatig bereiken.
* Vijl jij elektrisch of handmatig, en waarom?
Zie hierboven
* Hoe fysiek belastend is het werk als paardentandarts?
Dat kan fysiek erg belastend zijn voor je rug, je knieën en je gewrichten. Daarom is het erg belangrijk dat je werkt aan omstandigheden die het werk voor langere tijd mogelijk maken, zoals werkhoogte, bewegingen van het paard, stof. Maar ook werkcomfort is belangrijk. In de winter werk ik liever niet buiten met natte armen in de wind en de regen…
* Wat vind je het leukst aan een gebitsbehandeling? Wat is de reden dat je je hierin hebt gespecialiseerd?
Het is best intrigerend om te zien dat de balans van de bewegingen in het hele paard vaak zijn na te lezen aan de balans in het gebit. Zo weet je dat een goed resultaat in een gebitsbehandeling een paard kan helpen om weer prettiger te bewegen. Dit is helemaal niet zo eenvoudig om goed te doen en dat motiveert om daar echt je best voor te doen.
* Zie je veel verschil in de mond aan een paard dat bit of bitloos gereden wordt?
Gelukkig niet. Er zijn wel dingen in de mond die door het rijden met een bit ontstaan, maar ik zie ze gelukkig niet zo vaak.
* Wat is het beste bij diastasen en wat zijn de nieuwste ontwikkelingen op dat gebied?
Er zijn wel verschillende soorten diastasen (ruimtes tussen de kiezen, in plaats van strak tegen elkaar aan geplaatste kiezen die zich als 1 gedragen) bij het paard. Erfelijke onderkaaksdiastases, zijdelings schuivende kiezen die een diastase vormen, gesloten diastases en open diastases. Maar voor alle diastases geldt dat de weideperiode het fijnst is voor zo’n paard, en dat hooi beter door de mond beweegt dan kuil of voordroog.
Tussendoor voelen of alles al mooi glad is. Foto: Banjer.
* Op welke leeftijd laat je een paard voor het eerst door een tandarts controleren?
Dat gaat eigenlijk net als bij kindertjes denk ik. Bij de veulencontrole kijkt de dierenarts vaak even naar de mond. Dan kunnen we alvast zien of de snijtanden wel mooi op elkaar staan, verder dan de tandboog kijkt de dierenarts dan niet.
Daarna regelmatig even laten kijken, bijvoorbeeld bij iedere vaccinatie. Ruim voordat het paard gaat werken, is het zeker raadzaam om eens te laten behandelen. Dan kun je afwijkingen echt beter zien dan wanneer je even zonder sperder vluchtig controleert.
* Waar kun je zelf op letten?
Eet mijn paard goed? Hoe doet hij of zij dat eigenlijk? Ga er maar eens gewoon bij zitten.
Daarnaast: zijn er proppen, ruikt hij wel eens uit de mond, is de mest mooi gebald of komt er vaak wat water achteraan, zitten er te lange vezels in, is mijn paard mooi op gewicht, goed bespierd?
Je kunt zelf haast niet naar de kiezen kijken, maar met een goede lamp en een beetje handigheid kun je wel de eerste kiezen bekijken. Dan neem je met bijvoorbeeld je linker hand de bovenlip vast en met de rechterhand pak je voorzichtig de tong (niet trekken!!!!), maar je kunt wel vrij gemakkelijk naar de snijtanden kijken. Naar de slijmvliezen eromheen, of er veel tandsteen is.
Bij jonge paarden zijn vaak aan de onderkaak wat verdikkingen te voelen. Eruptiecystes noemen we die. De onderkaak heeft dan gewoonweg te weinig ruimte voor de melkkies èn de permanente kies, en de kaak verdikt dan even ter plaatse. Meestal voel je rond de inrij-leeftijd per onderkaak 2 bultjes. Als deze niet al te dik zijn, niet pijnlijk zijn en links-rechts gelijk, noem ik dat normaal. Deze bulten blijven langer dan een jaar voelbaar. Deze kan je ook prima zelf vinden.
* Wat is het verschil tussen handmatig en elektrisch vijlen en welke manier heeft de voorkeur? Of kan dit verschillen per situatie?
Als er flinke afwijkingen zijn, denk ik dat het beter is om dat elektrisch te vijlen, maar het gaat natuurlijk om het resultaat. Als het maar lukt om alles netjes te corrigeren als dat nodig is. Vraag je eigen behandelaar of hij of zij denkt dat het resultaat is zoals het moet, of kan zijn. En als je het leuk vindt, kun je natuurlijk ook vragen of je even mag meekijken.
Een gezond paardengebit. Foto: Banjer.
* Kies je voor een gebitsverzorger of voor een dierenarts die tanden doet? (en waarom?)
Je kan het best kiezen voor een gebitsverzorger of tandarts die vermeld staat op de site van NVvGP.
* Is het aan te raden de mond regelmatig te spoelen na een kiesextractie?
Vraag de behandelend dierenarts over de nazorg van de extractie. Dat kan per geval verschillen.
* Minishet op mijn werk had afwijkende kiezen en smiley. Maar nadat de kiezen waren behandelt, bleef de smiley intact. Kan een smiley vervolgens weer een kiesprobleem veroorzaken?
Ja dat kan.
* TMJ (kaakgewricht)komt steeds meer onder de aandacht, gebruik van spectulum kan best belastend zijn voor dit gewricht. Merk jij dit in je werk? Wat kan de klant doen om klachten te beperken?
Ik merk dat niet of zeer zelden. Wat je het best kunt doen, is de sperder regelmatig even sluiten tijdens de behandeling.
* Ik heb voor de eerste behandeling van mijn pony dierenarts laten komen, vanwege grote haken en verwijderen wolfskies wilde ik hier sedatie bij. Ging prima. Jaar later koos ik voor tandarts, vanwege hoog medicatiegebruik wilde ik proberen sedatie te vermijden. Deze persoon had aanmerkingen op het werk van de dierenarts. Is het reëel een jaar later te kunnen stellen dat iemand niet het beste werk heeft geleverd? Waar kan je als klant op letten?
Een slecht gebit bij een bejaard paard. Foto: Banjer.
In een jaar kan er altijd een hoop weer veranderen. Er zijn ook wel dingen waarvan je zou kunnen vermoeden dat die een jaar geleden niet 100% goed gecorrigeerd zijn, zoals een doorgoei van meer dan een halve cm. Maar ik zou dan toch de eerdere behandelaar daarover vragen. Het kan natuurlijk ook dat de vorige behandelaar een gedeeltelijke correctie uitvoert omdat het anders in een keer teveel zou zijn om te verwijderen. Dat kon namelijk weer risico’s opleveren voor de gezondheid van je paard.
* Kan je ook schade aan de tanden krijgen van een slowfeeder hooinet?
Zeker, de snijtanden kunnen daardoor emailschade oplopen aan de voorkant. Maar hierbij moet je twee welzijnsproblemen tegen elkaar zetten, veel succes daarmee…
* Ik heb een stal zonder stroom kan de tandarts dan ook goed zijn werk doen?
De gebitsverzorger die je gebit netjes elektrisch wil behandelen kan dan niet werken. Er zijn ook behandelaars die op batterij werken. Ik heb daar zelf geen ervaring mee, dus ik kan niet zeggen of daar net zoveel mee kan. Vraag je behandelaar.
* Hoe ga je om met jonge, onervaren of angstige paarden? Of juist hele oude paarden? Zie je ook nog verschil in de gebitsproblemen, zijn er problemen die specifiek bij een bepaalde leeftijdsgroep horen?
Ik ga met alle paarden zo lief mogelijk om. Hele oude paarden willen nog wel eens wat wiebeliger zijn na sedatie, maar ze hebben vaak wel minstens zoveel sedatie nodig.
Jonge paarden hebben vaker problemen met wisselen, of je kunt juist zo rond het wisselen een hoop problemen op latere leeftijd voorkomen.
Hele oude paarden hebben vaker losse kiezen, verlies van kiezen, gladde kiezen. Sommige echt oude paarden hebben problemen die maken dat de gebitsbehandeling meer voor het comfort is dan dat er nog verwacht kan worden dat ze hooi weer kunnen vermalen.
* Hoe zit het met drachtige merries? Kunnen die ook behandeld worden door een paardentandarts?
Ja dat kan. Als het lukt om dat rustig te plannen, zou ik dat in de eerste helft van de dracht doen. In het laatste, derde, deel van de dracht moet er wel een hele dringende reden zijn om dat nog te doen. Dan moeten ze rustig genieten van hun zwangerschap en behandelen we ze pas als het veulen een week of 6 oud is, en de merrie goed aan de melk is.
* Heb je nog tips hoe je je paard kunt leren dat een paardentandarts niet eng is? Wat kun je zelf al doen om je paard hierin te trainen, dat hij of zij iets makkelijker behandeld kan worden?
Tja, je zou zo af en toe even de bovenlip in de hand kunnen nemen en dan naar de tanden kijken. De tong eens voorzichtig vasthouden (nooit aan trekken!!) en dit spelenderwijs doen, zonder dat het vervelend is. Maar pas daarbij wel op je vingers
