Bokt.nl

**Geplaatst door de TopicStarter** : 28-11-22 18:50

[AG] Het best ingewikkelde maagdarmkanaal deel III

Geplaatst door de TopicStarter : 28-11-22 18:50

KWPN
Algemeen

Afbeelding ter illustratie. Foto: Maureen Stegeman Fotografie

In de vorige twee afleveringen is het algemene overzicht van de bouw van het maagdarmkanaal besproken en zijn de aandoeningen van mond, slokdarm, maag, dunne darm en blinde darm voor het voetlicht gebracht. In de aflevering die nu voor u ligt, komt de bouw van het laatste deel van het darmkanaal aan bod (het moeilijkste deel) en worden de aandoeningen die in de dikke darm (colon) en het rectum (endeldarm) nogal eens voorkomen, besproken. In de volgende (en laatste) aflevering uit deze serie gaan we uitgebreid in op het gebit en daarbij voorkomende problemen. Pak voor meer informatie de artikelen in de twee vorige nummers er ook nog even bij.

Dikke darm
De dikke darm (colon) bestaat uit drie delen: de opgaande dikke darm (= colon ascendens), het dwarslopende gedeelte van de dikke darm (= colon transversum) en het afdalende deel van de dikke darm (= colon descendens). Deze naamgeving komt van de mens en daarom klinken namen bij het paard soms erg onlogisch, want de darmen liggen bij het paard, dat op vier benen staat, wel duidelijk wat anders.

Liggingsveranderingen
Door de losse ligging van het colon ascendens komen er nogal eens liggingsveranderingen voor. Het is niet bekend waarom en hoe deze liggingsveranderingen optreden, wel is zeker dát ze kunnen optreden en koliek (pijn in de buik) veroorzaken.

Torsio coli
Een draaiing om zijn as van het hele colon ascendens wordt een torsio genoemd. Dit is de meest ernstige aandoening van het colon ascendens. De draaiing van dit grote darmdeel kan meer of minder ver gaan, dat wil zeggen van 180 graden tot meer dan 360 graden. Als het colon ascendens een beetje gedraaid is, zal het paard wel koliek vertonen, maar minder ernstig dan bij een volledige draaiing van 360 graden of meer. In het laatste geval toont het paard heel heftige koliek en als niet zeer snel chirurgisch wordt ingegrepen zal het paard sterven. Ook bij snel ingrijpen, en dus binnen enkele uren opereren, is het soms al te laat en is de darmwand niet meer levensvatbaar, omdat de doorbloeding van de darmwand te lang is afgekneld door de draaiing.

Bacteriële infecties
Door bacteriën, meestal Salmonella soorten en soms andere bacteriën zoals Clostridium-soorten, kan een meer of minder uitgebreide ontsteking van de dikke darmwand ontstaan. Dit wordt een colitis (colon = dikke darm en itis = ontsteking) genoemd. Paarden met een colitis zijn vaak doodziek, soms ook al voordat de diarree zichtbaar is. Verder hebben zij doorgaans koorts en waterdunne diarree. Vaak spelen kleine strongyliden hier ook een rol bij. Uitgebreide behandeling met infusen, antibiotica en controle van het bloed (electrolytengehaltes en lactaat (melkzuur) concentratie) is meestal noodzakelijk en daarom zal de dierenarts deze patiënten vaak doorsturen naar een verwijskliniek. Verder is mest insturen voor bacteriekweek verstandig.

Beschadiging
Bij merries kan bij de geboorte een stuk van het colon descendens mee het bekken inkruipen. De bloedvaten in het scheil (ophangband) kunnen dan worden afgekneld of zelfs afscheuren en het bijbehorende stukje darm zal dan afsterven. Bij operatie kan deze diagnose wel worden gesteld, maar doorgaans is het niet mogelijk het ‘dode’ stukje darm te verwijderen, omdat de chirurg daar vanuit de buikwond niet bij kan en/of de wand van het aangetaste darmdeel vaak al erg slecht is.

Rectum en anus
Het laatste stukje van de dikke darm is het rectum en aan het uiteinde is de anus, een kringspier die open gaat als het paard wil mesten.

Rectum prolaps
Als gevolg van bijvoorbeeld diarree kan een stuk rectum, of zelfs colon descendens, mee naar buiten worden geperst. Dit heet een ‘prolaps’ en doorgaans zijn dan ook de bloedvaten dichtgedrukt of het scheil (ophangband met bloedvaten) al afgescheurd, met dezelfde desastreuze gevolgen als hiervoor beschreven als complicatie bij de geboorte van een veulen. Daarom moet bij een prolaps altijd direct met spoed de dierenarts worden gewaarschuwd. Er kan dan een zogenaamde ‘tabakszakhechting’ op de anus worden gezet, waar dunne mest nog wel doorheen kan, maar de darmwand er niet meer kan worden uitgeperst. Het paard moet dan zorgvuldig elke paar uur worden gecontroleerd, want als er weer normale mestballen komen, moet de hechting losser gemaakt worden of worden verwijderd.

Melanomen
Melanomen worden voornamelijk gezien bij schimmels. Zij zitten dan meestal onder het oor achter de kaak in het gebied van de oorspeekselklier en de keel-lymfeknopen, en rond de anus en onder de staart. Ook kunnen ze in de lippen voorkomen en bij een hengst of een ruin op de penis. Melanomen zijn vaak op deze plaatsen in aanleg in een flink aantal aanwezig. Het is niet bekend waarom ze soms in meer of mindere mate uitgroeien en voor problemen gaan zorgen. In een vroeg stadium direct met de dierenarts overleggen is verstandig, zeker als bij niet-schimmels zwarte tumoren groeien, want die zijn vaak veel kwaadaardiger.

Conclusie
Het colon en het rectum zijn qua anatomie en aandoeningen zeker niet het makkelijkste deel van het maagdarmkanaal. Er kunnen veel verschillende problemen optreden en de diagnose is ook voor de dierenarts vaak lastig te stellen. Bij een aantal van de problemen is direct raadplegen van de dierenarts wél van groot belang om vervolgens een redelijke kans te hebben bij specialistisch, vaak chirurgisch, ingrijpen. Bij andere aandoeningen, zoals worminfecties, is regelmatig overleg met de dierenarts noodzakelijk om op basis van de bedrijfssituatie en regelmatige mestonderzoeken op wormen tot een goede strategie te komen. Het volgende en laatste deel in deze serie over het maagdarmkanaal zal over het gebit gaan. Daar is diagnostiek vaak goed mogelijk en er zijn interessante nieuwe behandelingstechnieken.

Gerelateerde artikelen:

Deel op Facebook Tweet Foutje gespot? Tip de redactie