Algemeen
Afbeelding ter illustratie. Foto: Marlies Trap Fotografie
Paarden, alpaca’s en tuinen, dat vraagt veel landbouwgrond in België, zo blijkt uit cijfers. Dit drijft de prijzen verder op, geholpen door de wet- en regelgeving. Die zit namelijk zo in elkaar dat er alleen nog maar meer oneigenlijk gebruik wordt gemaakt van landbouwgrond. Dit probleem oplossen is lastig, veel lastiger dan een verbod voor natuurorganisaties om landbouwgrond op te kopen.
Sammy Mahdi, voorzitter van de Vlaamse politieke partij CD&V, beweerde begin februari dat de landbouw slachtoffer is van het opkopen van grond voor natuurbescherming. Volgens zijn partij zouden organisaties als het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), maar ook verenigingen zoals Natuurpunt, geen grond meer mogen kopen. Hierdoor zouden boeren uit de markt worden geconcurreerd. Natuurpunt is verbijsterd. “De natuur doet dienst als bliksemafleider”, stellen zij in De Morgen.
Uit cijfers van de Vlaamse Overheid blijkt dat zo’n 783.000 hectare grond is aangemerkt als landbouwgebied en 175.000 hectare voor een groene bestemming. Zo’n 1,8% daarvan, oftewel iets minder dan 15.000 hectare is momenteel beheerd door een natuurplan. In herbevestigd agrarisch gebied is dit slechts 0,2%. Aan de andere kant blijkt ook dat ongeveer 180.000 hectare landbouwgrond momenteel wordt gebruikt voor andere doelen, denk aan bos, recreatiegebied, huizen, tuinen en weides voor hobbymatig gehouden dieren, zoals paarden.
Het aantal paardachtigen in België neemt overigens ook toe. In 2010 waren er nog 77.597 paardachtigen, in 2023 waren dat er 190.598. Dit was een stijging van maar liefst 145%. Dit heeft mede te maken met het feit dat vier van de tien vrijgekomen boerderijen worden omgebouwd tot villa’s. Dit bleek in 2019 al uit een studie van het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO). Aan de VRT vertellen zij: "uit het onderzoek blijkt dat landelijk wonen, al dan niet met het hobbymatig houden van paarden, het grootste deel inneemt van de vrijgekomen hoeves (38,9 procent)." Voor veel boeren betekent het een mooi pensioen als zij hun boerderij verkopen aan een kapitaalkrachtige stedeling die op zoek is naar een landelijke plek om te wonen. Dit maakt ook dat de verpaarding en vertuining niet makkelijk aan te pakken is.
Volgens Guy Vloebergh, hoofdlector ruimtelijke planning aan de Universiteit van Antwerpen en medeauteur van het boek "Met voorbedachten rade. De sluipmoord op de open ruimte", zit de regelgeving zo in elkaar dat het oneigenlijk gebruik van landbouwgrond alleen maar meer wordt, onder andere omdat het bouwen van paardenstallen geregeld makkelijker is gemaakt. “Terwijl de regelgeving oorspronkelijk heel strikt was, is ze versoepeld onder invloed van de paardenhouderij”, zo zegt hij in De Morgen. Volgens hem is de oplossing “om die zonevreemde ontwikkelingsmogelijkheden terug te schroeven, en bijvoorbeeld geen functiewijziging naar tuin of zonevreemde woning meer mogelijk te maken.”
Anna Verhoeve van de ILVO vertelt in De Morgen: “het is wel duidelijk dat het opkopen van landbouwgrond voor natuurdoeleinden niet de belangrijkste oorzaak van prijsverhoging is. Wat niet wegneemt dat het individuele landbouwers in de problemen kan brengen.” Ook wordt op deze manier een generatieconflict in de landbouwsector blootgelegd. Aan de ene kant heb je de oudere generatie boeren, die altijd hard gewerkt hebben en wat onzeker uitkijken naar hun beloning. Maar aan de andere kant heb je de jongere generatie boeren, die maar geen betaalbare grond kunnen vinden voor hun bedrijf. Volgens Verhoeve bestaat de uitdaging eruit “om ervoor te zorgen dat boeren tijdens hun loopbaan goed hun brood verdienen en hun bedrijf aan andere landbouwers kunnen verkopen.” Volgens haar is het oprukken van de bewoning van agrarisch gebied door mensen die geen boeren zijn, het grootste probleem voor platteland, landbouw én natuur.
In een fragment op VRT.be vertelt landbouweconoom Liesbet Franken van de KU Leuven hierover. Je kunt het fragment hier terugkijken.
In de gebruikte bronartikelen zijn ook diverse statistieken te bekijken, die bij dit onderwerp horen.
Gebruikte bronnen: