Geplaatst Sport
Anky van Grunsven met Salinero - CHIO Rotterdam 2009.
Foto: www.sjoert.com
Tijdens het allereerste CHIO Rotterdam in 1948 bestond de Kür op Muziek nog niet. Die deed pas in 1987 z'n intrede in het Kralingse Bos en zorgt sindsdien voor een uitverkocht huis op de zaterdagavond. Sinds 1996 telt dit schitterende onderdeel van de dressuur als het beslissende onderdeel van alle internationale kampioenschappen en op nationale kampioenschappen vanaf de klasse Z-2 (ook bij de pony’s).
In de jaren '80 van de vorige eeuw kreeg de dressuursport een enorme boost. De allereerste Kür op Muziek werd in 1980 gereden tijdens een demonstratie door de legendarische Britse amazone Jennie Loriston-Clarke op muziek van Gaynor Colbourn. Joep Bartels, de man en vader van, zag tijdens de prijsuitreiking van de Olympische Spelen in 1984 in Los Angeles de kersverse kampioen dr. Reiner Klimke samen met zijn Ahlerich een serie galopwissels precies op het ritme van de muziek uitvoeren. Het idee ontstond om dit met alle oefeningen te doen en zo een 'dans' tussen mens en paard te laten ontstaan. De kür op muziek was geboren en Joep kreeg het voor elkaar dat de kür binnen enkele jaren toegevoegd werd aan de grote kampioenschappen. Reeds in 1985 was de kür onderdeel van de in dat jaar gestartte FEI World Cup Dressage.
Vanaf 1987 in Rotterdam
In Rotterdam stond in 1987 de kür voor de eerste keer op het programma. Dit was direct een groot succes. Toen vond de dressuur nog plaats in de piste in het bos. In dat eerste jaar kwam het publiek zo massaal dat de hekken moesten worden gesloten. Het was topdressuur in een sprookjesachtige omgeving. De Amerikaan Robert Dover won de eerste Kür met Federleicht (74.60%). Meer bijzonder was dat 'dressuurkanon' Rainer Klimke in Rotterdam opeens met andere ogen keek naar de Kür op Muziek die hij eerder als een circus omschreef als hij over de nieuwe wereldbeker met de Kür sprak. “Ik heb mij laten overhalen en kreeg er zo’n plezier in dat ik nu doorga” aldus wijlen Klimke. Nu waren de omstandigheden dat jaar ook perfect. Bodemspecialist Hermann Duckek uit Denemarken, inmiddels overleden, had de Rotterdamse dressuurpiste een halve meter diep laten uitgraven en stortte er vervolgens een uiterst secuur samengesteld mengsel van zand en zaagsel in. Sinds 2006 vindt de dressuur en de Kür op Muziek plaats in het hoofdstadion en nog altijd is deze rubriek het Koningsnummer van het CHIO.
Kür op kampioenschappen
In 1991 was de Kür op Muziek voor de eerste keer onderdeel van een Europees Kampioenschap. In het Duitse Donaueschingen won de toen nog voor Duitsland rijdende Sven Rothenberger met Andiamo de gouden medaille. In 1994 op de Wereldruiterspelen werd de individuele finale van de dressuur opgesplitst in twee delen, de Grand Prix Special en de Kür op Muziek. Niemand minder dan onze eigen Anky van Grunsven won met haar Bonfire de Kür. Op de Olympische Spelen van 1996 in Atlanta stond de Kür voor de eerste keer op het programma. De Duitse Isabell Werth was samen met Gigolo de eerste winnares. Anky en Bonfire werden toen eervol tweede.
Grand Prix, Special én Kür
Sinds de Kür op muziek zijn intrede heeft gedaan in de mondiale dressuursport zijn er met grote regelmaat veranderingen doorgevoerd in welke wedstrijden bepalend zijn voor de overwinningen bij belangrijke kampioenschappen. Vroeger moest een ruiter kiezen of men na de Grand Prix van start wilde gaan in de Kür of in de Grand Prix Special, daarna gold de GP Special als kwalificatie voor de Kür en sinds de wereldruiterspelen van Aken in 2006 kent men het systeem van drie wedstrijden, waarin driemaal medailles te verdelen zijn.
Tijdens het CHIO Rotterdam zijn de drie dressuurrubrieken, Grand Prix, Grand Prix Special en de Kür op Muziek bepalend voor de uitslag van de FEI Nations Cup Dressuur. Alle deelnemers rijden op de Grand Prix en daarna rijden twee ruiters uit het team de Grand Prix Special en de twee andere de Grand Prix Kür op Muziek. De Special en de Kür vinden de plaats op de zaterdagavond, eigenlijk altijd in een uitverkocht huis.
Legendarische winnaars
Tijdens de EK's van 1995 (Mondorf les Bains) en 1997 (Verden) won de Duitse Isabell Werth met Gigolo individueel alle drie de wedstrijden. In 1999 deed Anky van Grunsven op het EK in Arnhem hetzelfde met Bonfire. De Duitse Ulla Salzgeber was op het EK in 2003 (weer in Verden) met Rusty drie keer de sterkste, terwijl Anky op het EK in 2005 in het Duitse Haagen met Salinero weer alle drie de wedstrijden op haar naam schreef. Edward Gal was echter de eerste dressuurruiter die op een wereldkampioenschap alle drie de wedstrijden wist te winnen en daarvoor ook drie gouden medailles kreeg omgehangen, met een record totaalscore van 261.551%. Dit moment voor in de geschiedenisboeken vond plaats in 2010 in de Amerikaanse stad Lexington. Dat was hetzelfde jaar waarin Edward Gal in Rotterdam zijn legendarische Kür op Muziek op Totilas in de regen reed.
Reden om eens met de Nederlandse topper te bellen. Edward maakt spontaan tijd voor ons, maar is verbaasd als hij hoort wat de reden is dat we hem bellen. Edward: “Echt waar? Is dat zo? Het was inderdaad heel mooi en een bijzonder kampioenschap, maar dat was ik me niet bewust. Ik heb wel heel fijn gereden, alle proeven liepen gewoon. Het was geen geluk of toeval en natuurlijk had ik van tevoren gehoopt dat ik zou winnen. Ik wist ook dat het mogelijk was. Mijn tegenstanders waren bekend, maar het moet toch altijd nog gebeuren. Lexington in Kentucky was een bijzonder wereldkampioenschap. We reden in een enorm stadion met hele hoge tribunes, heel imponerend. Het tegengestelde van bijvoorbeeld het Europees kampioenschap in het sprookjesachtige Windsor het jaar daarvoor.
Magie in het bos
Sprookjesachtig. Dat woord wordt zo vaak genoemd als men praat over het dressuurstadion in het bos. We vragen Edward dan ook even naar zijn ervaringen hiermee. Niet dat Edward oud is, maar hij behoort toch tot die generatie die het genoegen heeft gehad om daar nog te rijden. Misschien willen we het graag horen, maar het antwoordt komt duidelijk sneller en enthousiaster dan het antwoord op onze eerste vraag. Edward: “Ja, dat was heel speciaal. Ik heb er sowieso met Lingh en Gribaldi gereden en volgens mij heb ik ook een keer meegedaan met een fakkelshow. Super was het daar. In mijn herinneringen was het altijd mooi weer en was het er heel druk. De mensen zaten zelfs op de grond, er was geen stoeltje meer vrij. Het licht was ook zo bijzonder, dat maakte het extra gezellig. Het was gelig en naast de lichtmasten hingen overal nog kleine lampjes aan een priksnoer.”
De laatste winnaar van de Kür in het oude dressuurstadion werd Kirsten Beckers. Samen met haar paard Broere Jazz, waarvan ze de teugels het jaar ervoor overnam van Tineke Bartels, behaalde ze in 2005 een score van 76.67%. De tweede plaats ging naar Edward Gal met de KWPN hengst Gribaldi. We belden ook met Kirsten. Ze excuseert zicht dat ze niet meteen de telefoon opnam, maar daar heeft ze een heel goede reden voor. Kirsten, lachend: “Ik was naar oefendressuur met mijn Grand Prix paard Jeniro, want ik wil dit jaar heel graag weer starten in Rotterdam. Over 2005, rijden in het hoofdstadion in Rotterdam is geweldig, maar in het stadion in het bos was speciaal. Ik kom uit Rotterdam en het was een droom voor mij dat jaar. Het was net alsof het niet echt was, het was net een sprookje. Ik reed ook nog eens voor de eerste keer mijn nieuwe Kür. Die avond was het sfeervol als altijd en de mensen zaten zelfs tussen de tribune en de ring in het gras. Veel paarden vonden dat spannend, maar Broere Jazz liep het hele seizoen al fijn en in Rotterdam deed hij er nog een schepje bovenop. Ik heb het vaker gezegd, hij hield van veel publiek, het leek alsof hij de mensen telde. Speciaal dat jaar was ook dat mijn moeder er nog bij was, super mooi dat ze dat nog heeft meegekregen. Het jaar erna toen ik in Rotterdam reed, was ze drie dagen voor het CHIO gecremeerd. Zij wilde echter persé dat ik zou rijden. Over die zaterdagavond in 2005, toen wist ik natuurlijk niet dat ik de laatste winnaar in het bos zou zijn, dan had ik nog meer genoten. In het schemer, in het bos, de snoeren met lichtpeertjes, het vele publiek, het was een sprookje. De dag erna won ik met Montecristo overigens ook de Grand Prix Special en daardoor kreeg ik een speldje voor de beste ruiter van het concours. Volgens mij was ik na Anky één van de hele weinige Nederlanders die deze prijs gewonnen heeft.”
Het belang van muziek
Het laatste woord is aan Joost Peters. Van oorsprong muzikant, maar al jaren bekend door zijn geweldige küren die hij maakt voor ruiters en amazones in Nederland en ver daar buiten. Joost: “Ik heb sowieso goede herinneringen aan Rotterdam. Iedereen herinnert zich in 2010 de kür van Edward Gal en Totilas wel, in de stromende regen. Die Kür was van mijn hand! Natuurlijk heb ik hem diverse keren gezien, onder andere op het EK in Windsor het jaar daarvoor. Echter die keer in de stromende regen in Rotterdam was wel heel speciaal. De Kür is eigenlijk altijd het hoogtepunt van een dressuurwedstrijd. Ik ben helemaal geen paardenmens, dat zijn mijn vrouw en dochter. Ik ben muzikant. Echter de Kür, dat vind ik ook geweldig en het is helemaal geweldig als je ze zelf mag maken.”