Geplaatst Algemeen
Gabriela Grillo, olympisch kampioen met het Duitse team en vice-voorzitter van de Wilhelm Grillo Trading Company, is vorig weekend op 71-jarige leeftijd overleden. Grillo was niet alleen een van de meest succesvolle Duitse dressuurruiters in de periode van halverwege de jaren ’70 tot halverwege de jaren ’80, maar ze was ook een pionier in het rijden van de kür en een succesvolle ondernemer.
Uit liefde voor paarden
Gabriela Grillo werd geboren op 19 augustus 1953, ze was de dochter van Herbert en Martia Grillo. Ze woonden in Duisburg in West-Duitsland.
Net als veel andere meisjes was ze al vroeg geïnteresseerd in paarden. Ze begon met rijden bij Riding Club Uhlenhorst in Mülheim/Ruhr, onder begeleiding van Otto Fuhrmann. Als tiener ging ze trainen bij de legendarische dressuurtrainer Walther ‘Bubi’ Günther. Dankzij haar toewijding, discipline en niet in de laatste plaats haar liefde voor paarden, behaalde Grillo haar eerste successen al op jonge leeftijd. Dit gebeurde in een tijd waarin de huidige internationale jeugdrubrieken nog niet eens bestonden.
In die tijd, waarin de Duitse dressuur werd gedomineerd door mannen en vrouwen in hun ‘beste jaren’ debuteerde Gabi Grillo aan het begin van de jaren ’70 op het hoogste niveau. Zij deed dit met de Zweeds gefokte ruin Honduras, op de prille leeftijd van 20 jaar. In september 1972 mocht ze eens ‘proeven’ van de Olympische Spelen en reed voorop tijdens de sluitingsceremonie van de Spelen in München, voor meer dan 70.000 toeschouwers.
Duitse school Quadrille
Op haar thuisgrond, en 42 jaar na de oprichting, werd Grillo verreweg de jongste van de twaalf ruiters die de legendarische Duitse School Quadrille nieuw leven inbliezen. Deze werd in 1940 opgericht door Felix Bürkner (1883-1957). De Quadrille bestond uit de twaalf beste Duitse dressuurruiters, waar Grillo en Honduras al toebehoorden, en toonde een fascinerend samenspel op Grand Prix-niveau.
Toen Bürkner de Duitse School Quadrille oprichtte, was dit een nauwe samenwerking tussen hem en de Weense orkestleider Friedrich Witeschnek. Samen kozen zij geschikte klassieke muziekstukken die pasten bij de bewegingen van de paarden. Het was precies dat samenspel tussen ruiterkunst en muziek dat Gabriela Grillo zo fascineerde. Later zou zij een pionier worden in het ontwikkelen van küren op muziek, met haar muziekkeuzes die pasten bij de specifieke bewegingen van haar paarden. Anderen vertraagden hun muzikale thema’s of versnelden die juist, om ze zo passend te maken.
Nadat Grillo het voorgezet onderwijs afrondde op het Gymnasium in Duisburg, een jaar voor de Olympische Spelen in Munchen, begon ze aan een studie muziek, dramatische kunsten en Duitse filologie (een tak van taalkunde die zich vooral richt op dode talen-red.) in Keulen en door de jaren heen ontwikkelde ze een bijzondere belangstelling voor het zogeheten ‘paardenballet’.
In het voorjaar van 1973 overleed Grillo’s trainer ‘Bubi’ Günther na een hartoperatie en de toen twintigjarige amazone begon te trainer bij Albert Stecken (1915-2011). De generaal-majoor van de Duitse Bundeswehr was tussen 1971 en 1974 bondscoach bij het Duitse dressuurteam en werd in de jaren daarna Grillo’s trainer. Hiermee werd voortgeborduurd op de klassieke training, waar Bubi Günther al de basis voor had gelegd in de jaren daarvoor. Dit zag je ook duidelijk terug in haar manier van rijden, en in al haar paarden.
Ultimo
Niet alleen Stecken kwam in 1974 in Grillo’s paardenleven, maar ook een paard dat haar sportcarrière als geen ander zou markeren. Het werd haar “heart horse”: Ultimo. Tijdens de indoorwedstrijd in Dortmund in maart 1974 nam Harry Boldt een prachtige zwarte Trakehner ruin mee voor trainingsdoeleinden. Grillo zag het paard en werd halsoverkop verliefd op deze typische vertegenwoordiger van het nobele ras. Een paar maanden later begon de nu legendarische samenwerking tussen een 21-jarige vrouw en de toen 9-jarige ruin.
Terwijl Honduras ervoor zorgde dat Grillo in de rijbaan op het hoogste niveau kon oefenen en naam kon maken als aanstormende talentvolle jonge amazone, was het Ultimo die ervoor zorgde dat ze vanaf 1976 bijna als een raket de hoogte inging op internationaal niveau.
Ultimo’s vader was Heros, de zoon van Humboldt uit een merrie van Totilas, de absoluut legendarische, originele Trakehner uit 1938. Ultimo werd geboren in 1965 en had een moeilijke start in het leven, hij leed aan veulenverlamming als gevolg van een septische artritis in de navel. Hij herstelde, maar kreeg opnieuw een klap toen zijn moeder moest worden ingeslapen, terwijl hij nog bij haar dronk. Dit maakte van de knappe ruin een flessenveulen.
Gabriela Grillo zou later zeggen dat enkele van de charmante eigenaardigheden van dit paard hun oorsprong hadden in deze manier van grootbrengen. Maar het was zij, die ervoor zorgde dat Ultimo zijn unieke karakter behield.
Internationale carrière
Grillo kwam met Honduras in 1974 voor het eerst in de internationale ranglijst van de Zwitser Max E. Ammann (een soort voorouder van de FEI wereldranglijsten). Aan het einde van het seizoen 1975, het eerste seizoen met Ultimo, stond ze 19e. Ze kwam echter niet op de long-list van acht ruiters voor de Olympische Spelen in Montréal, toen deze in oktober 1975 voor het eerst gepubliceerd werd.
Slechts 8 maanden later prijkten haar naam en die van Ultimo wel stevig op de lijst van slechts drie ruiters die waren geselecteerd om Duitsland te vertegenwoordigen tijdens de 21e Olympische Spelen in Canada. Dit gebeurde nadat zij zichzelf voor het voetlicht had gereden tijdens wedstrijden in Duitsland, die haar richting Montréal leidden. De 23-jarige Grillo was destijds de jongste ruiter ooit in een Duits dressuurteam. Haar teamgenoten Dr. Reiner Klimke en Harry Boldt waren twee keer zo oud als zij. Later zou ze in Reiner Klimkes biografie ‘Reiner Klimke: Erinnerungen an einen großen Reiter und Menschen’ van Uwe Peppenhorst aanhalen dat het voor haar een groot geluk was om deze twee grootheden aan haar zijde te hebben bij haar debuut in het team.
Grillo startte in Montréal als derde teamruiter en verzekerde Duitsland van het olympisch teamgoud, wat overigens nooit in gevaar is geweest. Na de prijsuitreiking moest ze wel op zoek naar haar medaille, omdat tijdens de ereronde de band van de medaille brak, net als hij een van de ruiters van het team van de Verenigde Staten. De medailles verdwenen in de zanderige bodem. Ze moesten de rijbaan harken om de twee medailles terug te vinden. Individueel eindigde ze met Ultimo op de vierde plaats.
Grillo bleef van 1976 tot 1982 een vaste waarden voor het Duitse team, met uitzondering van 1980. Toen was zij een individuele starter tijdens de alternatieve Olympische Spelen in Goodwood. Ultimo droeg haar naar twee keer Europees teamgoud (in 1977 in St. Gallen en in 1979 in Aarhus), en één keer teamgoud tijdens de Wereldkampioenschappen (1978, Goodwood). Ze reden twee keer naar de Duitse kampioenstitel, in 1977 en 1979, en wonnen ook twee keer de prestigieuze Duitse Dressuurderby in Hamburg.
Galapagos en Grandison
Toen Ultimo op bijna 18-jarige leeftijd gelukkig en fit met pensioen ging, had Grillo al een vierbenige opvolger gevonden in Galapagos, een prachtige Hannoveraanse vosruin van Grande. Met hem bleef ze voor het Duitse team rijden. Ze wonnen teamgoud tijdens de Europese kampioenschappen 1981 in Laxenburg (Oostenrijk) en bij de wereldkampioenschappen 1982 in Lausanne. Galapagos bracht haar ook haar enige individuele medaille, dat was brons tijdens de Europese kampioenschappen in 1981.
Na het vervroegd pensioen van Galapagos wat het moeilijk voor Grillo om een opvolger te vinden van dezelfde buitengewone kwaliteit. Maar met een andere zoon van Grande, de sterk bewegende, donkerbruine ruin Grandison en later de Hannoveraanse vosruin Losander (v. Leutnantl) wist zij bij de grote kopgroep van Duitse ruiters te blijven.
Ruiterkunst en muziek verenigen
In de jaren ’70 stond het rijden van een kür op muziek nog in de kinderschoenen. Gabriela Grillo was in die tak van dressuur haar tijd ver vooruit en liep zowat voorop toen zij Ultimo en later Galapagos uitbracht in een kür. Die werd destijds georganiseerd als extra rubriek tijdens internationale kampioenschappen.
Toen was zij al iemand die indruk maakte met een hoge artistieke moeilijkheidsgraad in haar küren. Haar originele choreografieën en geweldig gecoördineerde muziek vielen op. De net opgerichte Wereldbekerseries gaven Grillo, muziekliefhebber en -kenner, de mogelijkheid om twee grote passies op een uitzonderlijke manier te combineren. In de eerste twee seizoenen van de wereldbeker won ze twee van de negen wedstrijden waar ze aan deelnam, 1985 in Aken en in 1986 in Hannover, beide keren met Losander. Dit paard schitterde door haar klassieke, nauwgezette training. Met hem werd ze 5e en 6e in de eerste twee wereldbekerfinales in de geschiedenis.
Een ruiter met wie Grillo regelmatig het podium deelde, was de Zwitserse olympisch kampioene Christine Stückelberger. Over hun levenslange vriendschap vertelde ze aan Eurodressage: “Gabi en ik hebben vele mooie uren bij haar thuis doorgebracht, luisterend naar verschillende muziek en discussiërend over welke muziek passend zou zijn voor onze küren. Het was een vriendschap die bijna 50 jaar geduurd heeft, en waar ik extreem dankbaar voor ben. Gabi’s overlijden is een groot verlies, ze was een geweldige ruiter en een prachtige persoon, van binnen en van buiten.”
Buitengewone betrokkenheid
Tijdens haar wedstrijdloopbaan begon Gabi Grillo regelmatig bijdragen te leveren aan het Duitse paardensportmagazine ‘Reiten & Fahren’, en later werd ze ook co-auteur van het boek ‘Quadrillereiten’ van Erich Oese, dat in 1992 werd uitgegeven door de Duitse hippische federatie. Hoewel het familiebedrijf ‘Grillo Werke’ (een productiebedrijf van zink- en zwavelproducten) vanaf 1993 haar leven zou bepalen, verdwenen de paarden nooit uit haar leven. De dieren bleven haar grote passie. Van 1993 tot 2021 was ze uitvoerend partner in het bedrijf en voorzitter van de Raad van Commissarissen.
De in Mülheim woonachtige onderneemster had niet alleen groot hart voor paarden en haar sport, maar ondersteunde ook een grote variatie aan goede doelen op verschillende gebieden in het leven, van onderwijs tot cultuur en sport. Ze bleef betrokken bij haar geliefde dressuursport door het ondersteunen van de talentenpool van de Stiftung Deutscher Pferdesport. Ze nam hier het sponsorschap op van jonge talenten, waaronder de Duitse Grand Prix-amazones Bianca Nowag en Claire-Luise Averkorn. Voor haar buitengewone sociale betrokkenheid kreeg Gabriela Grillo in 2021 de hoogste onderscheiding van Duitsland: het Federal Cross of Merit first class.
Bijna twintig jaar lang ging Grillo elk jaar naar het CHIO in Aken, het Mekka van de paardensport. Samen met Christine Stückelberger keek ze dan naar de dressuurrubrieken. Beide vrouwen bepaalden mede de geschiedenis van die wedstrijd, die regelmatig deel te nemen.
Als ruiter viel Gabriela Grillo altijd op, met haar verfijnde manier van rijden en haar klassieke training. Al haar paarden vonden dit fijn. De harmonie die zij in haar rijden toonde, zou een streven moeten zijn en blijven voor iedereen die zoekt naar de ware schoonheid van dressuur. In die zin zouden we haar woorden ter harte moeten nemen, zoals ze die ooit schreef in het artikel ‘De history of riding to music’, wat gepubliceerd werd in het boek ‘The World Cup Dressage – The first ten years’ van Joep Bartels: “De verantwoordelijkheid van de ontwikkeling van de dressuursport ligt in handen van de mensen die betrokken zijn bij de paardensport. Zij moeten zich bewust zijn van de waardevolle tradities van de paardensport en deze onderhouden, terwijl ze ook de juiste weg naar de toekomst bewandelen. Op deze manier zal de paardrijcultuur van de toekomst verbonden worden met die van het verleden.”
Gabriella Grillo was zich zeker bewust van deze verantwoordelijkheid en heeft deze ook waargemaakt.
