Geplaatst 
Er bestaan heel veel spreekwoorden waarbij het woord paard wordt gebruikt, sommige hiervan zijn heel bekend terwijl anderen zo goed als niet meer gebruikt worden tegenwoordig. Enkele voorbeelden zijn:
- Een gegeven paard mag men niet in de bek kijken
- Over het paard getild zijn
- De prins op het witte paard
Andere, minder bekende, spreekwoorden zijn:
- Jong te paard, oud te voet
- Een schurftig paard vreest de roskam
- De kribbe loopt naar het paard
Maar wat betekenen deze spreekwoorden nou eigenlijk en waar komen ze vandaan? Om hier antwoord op te geven moeten we ver terug in de tijd. 'Een gegeven paard mag men niet in de bek kijken' werd al gebruikt door Hiëronymus van Stridon. Hiëronymus is een van de vier grote kerkvaders van het westen en leefde van 347 – 420. In die jaren kwam het spreekwoord voor in het Latijn “Noli equi dentes inspicere donati”, pas later werd dit vertaald naar andere talen. Niet alleen Nederland, maar ook vele andere Europese landen hebben het spreekwoord overgenomen. De betekenis is terug te voeren naar de tijden van vroeger toen paarden in de bek werden gekeken om de leeftijd te bepalen. Wanneer een paard cadeau wordt gegeven is het niet sympathiek tegenover de gever om het dier in de bek te kijken. Globaal wordt er dus mee bedoeld dat men niet te kritisch moet zijn over cadeaus die men krijgt. Het krijgen van een cadeau is belangrijker dan de waarde of kwaliteit van het geschenk.
Een ander bekend spreekwoord is “over het paard getild zijn”, het vindt zijn oorsprong ook een flinke tijd terug. In de 17e eeuw wordt het in verschillende teksten aangetroffen, zo schrijft Carolus Tuinman het in zijn boek ‘De oorsprong en uitlegging van dagelijks gebruikte Nederduitsche spreekwoorden’ in 1726. In die tijd werd er nog gesproken over ‘Ymand over ’t paard heen zetten’ en kon volgens Tuinman vrij letterlijk genomen worden. Mensen van adel kregen hulp bij het bestijgen van een paard, dit werd vaak gedaan door een knecht. Als de knecht te enthousiast was met het helpen van zijn meester kon het gebeuren dat deze er aan de andere kant van het paard weer afviel. Iemand werd dus letterlijk over het paard heen gezet. In de achttiende eeuw veranderde de betekenis van het spreekwoord, dit beschrijft F.A. Stoett in het boek ‘Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden’ in 1923. Het verandert van een vrij letterlijke betekenis naar de huidige betekenis waarmee bedoeld wordt dat iemand ‘vol van zichzelf is’ en dit komt doordat hij of zij de hemel in is geprezen of te veel verwend is. Het is niet duidelijk waarom deze verandering is ontstaan.
‘De prins op het witte paard’ is een spreekwoord waarvan de herkomst niet duidelijk is, er gaan verschillende verhalen rond over mogelijke herkomst maar duidelijkheid is er niet. Één van de mogelijkheden is de Disney-tekenfilm ‘Snow White and the Seven Dwarfs’ die in 1937 gemaakt werd. Hierin wordt de prins verliefd op sneeuwwitje en rijdt op een wit paard. Anderen denken dat het spreekwoord zijn herkomst vindt in het verleden toen vrouwen droomden van knappe mannen die in hun leven zouden verschijnen. Omdat je van mooi alleen niet kan eten moest de knappe jongen het liefste ook rijk zijn. Hiermee werden de mannen van adel bedoeld en met name de prinsen. Dit waren de hoogste in rang die nog vrij waren, koningen en keizers waren al getrouwd en kwamen dus niet in aanmerking. Omdat mensen van adel vroeger reden op paarden zou dit de combinatie kunnen zijn voor het spreekwoord. In de bijbel wordt er ook verwezen naar een ruiter met een wit paard (Openbaring 6:2) en Johannes heeft de Apocalyps geschreven ten tijde van de Christenvervolgingen. De ruiter op het witte paard zou de Romeinse keizer voor moeten stellen. Johannes schrijft dat na de ruiter op het witte paard het vale paard met de Dood volgt. Een opvallend feit is dat de keizer in die tijd de eretitel Princeps (eerste) droeg. De werkelijke herkomst is niet duidelijk en het blijft gissen welke versie de waarschijnlijkste is.
Benieuwd geworden naar de andere spreekwoorden waarbij paarden worden gebruikt? Kijk dan eens hier op de Boktwiki waar alle paardgerelateerde spreekwoorden worden genoemd met betekenis.
ps. Die met de kribbe staat er geloof ik niet bij in de wiki. 
