Geplaatst Blog
Bij RBI's is het extra belangrijk om naar alle kleine signalen in lichaamstaal te kijken!
Deel 1: Het “Left Brain Introverte” paard
Deel 2: Het "Left Brain Extraverte" paard
Deel 3: Het "Right Brain Extraverte" paard
Dit laatste deel van de Horsenalities serie heb ik eigenlijk een beetje uitgesteld tot het laatst, omdat ik simpelweg met maar heel weinig paarden langere tijd gewerkt heb die Right Brain Introvert zijn, en ik dus weinig inspiratie had voor de praktijkvoorbeelden die ik in elk deel probeer te verwerken. Onze Skye heeft een periode veel RBI gedrag laten zien, maar zodra ze zich beter in haar vel voelde zitten veranderde die heel vlot naar het tegenovergestelde kwadrant (LBE). Toevallig heb ik recent een typisch RBI paard leren kennen wat bij deze de inspiratie is voor het laatste deel van deze serie. Ik hoop dat jullie van het laatste deel ook een beetje kunnen genieten, en dat het voor sommige mensen weer een feest van herkenning kan zijn.
Right Brain Introverte paarden... dat zijn paarden die ontzettend vaak onbegrepen zijn. Waarom? Omdat ze best wel ingewikkeld zijn om te lezen. Vaak geven ze zúlke kleine, subtiele signaaltjes dat de gemiddelde mens ze niet oppikt. Een RBI is vaak een timide, zachtaardig paard dat niet zo snel van vertrouwen is en vaak sceptisch naar de wereld kijkt. Echter, waar de Right Brain Extravert bij spanning makkelijk snurkt of wegspringt, verbergt de RBI zijn gevoel in een soort van "freeze" modus. De RBI klapt bij spanning naar binnen. Het is dan nog maar heel lastig te lezen dat die spanning bestaat, omdat het paard er ogenschijnlijk stil en "ontspannen" bij staat. Mis je deze signalen echter, en bouwt de spanning maar op - op - op, dan komt er een punt waarop de RBI het niet meer binnen kan houden, en dan komt er een punt waarop hij wel ontploft. Dat is dan vaak zo heftig dat ze mentaal totaal onbereikbaar zijn, want de spanning is dan al zó ver opgelopen dat het paard zichzelf niet meer in de hand heeft. Veel onbegrepen Right Brain Introverte paarden hebben dan ook de naam onvoorspelbaar en gevaarlijk te zijn.
Knippert hij nog of niet?
Wat je vaak ziet bij een RBI, is dat zodra je iets van ze vraagt of wanneer ze spanning opbouwen, ze dichtklappen. Ze doen bijna letterlijk de luikjes dicht. Het lijkt net alsof ze een beetje onbereikbaar zijn, alsof ze je niet meer echt zien staan en je hulpen niet meer aankomen. Dit is dan ook echt zo, en de enige manier om hier écht goed mee om te gaan is geduld, heel veel geduld.
- Mijn grootste tip om beter om te gaan met een RBI is wachten, wachten, wachten. Let op álle kleine signaaltjes die je paard je geeft. Knippert hij nog met de ogen of niet? Heeft hij een oortje op je gericht, of staart hij in het luchtledige? Zoekt hij nog contact of sluit hij zich af? Bovenal: als je iets van hem vraagt of hij bouwt spanning op: wacht, wacht, wácht totdat die spanning weer afvloeit. Tekenend voor het moment waarop de spanning het lijf verlaat is het likken en kauwen wat paarden kunnen doen na een moment van stress. Dat doen ze op het moment waarop hun lijf overschakelt van alerte modus naar rust-modus. Je weet dat je paard bezig is met het verwerken van zijn spanning op het moment dat je zijn lippen ziet twitchen en trillen, je ziet snorhaartjes trillen, er trekt een rimpeltje boven zijn neusgat, misschien staan zijn neusgaten zelfs scheef. Signaleer je dat? Geef je paard dan even de tijd. En "even" kan ook gerust minútenlang zijn, afhankelijk van hoeveel spanning zich heeft opgebouwd in zijn lichaam en hoe goed hij is in het loslaten van die spanning. Neem maar eens echt de tijd en wacht. Op een gegeven moment zal dat magische moment komen, een zucht, een lik en kauw, misschien zelfs een gaap.
- Wees zo klein en zacht als mogelijk in je hulpen. Als je iets vraagt, ga er maar vanuit dat hij je vraag écht gezien of gevoeld heeft, ook al reageert hij niet meteen zoals je wil. Het kan zijn dat het hem gewoon niet lúkt om te reageren, dat hij simpelweg blokkeert. Geef hem tijd, laat hem nadenken. Je mag best je vraag aanhouden tot een reactie volgt, maar word niet steeds maar groter in je fases. Dat is bij dit paard absoluut niet nodig. Straffen is al helemaal uit den boze. Dit paard wil niks liever als met je samen werken, wanneer hij het vertrouwen heeft. Als hij niet luistert, komt dit door zijn angst. Angst wordt nooit beter door straf.
- Ritme en regelmaat zijn key. Houd het voorspelbaar. Dit betekent niet dat je moet sluipen om je paard heen, beweeg gewoon ontspannen en normaal. Maar wees consistent en vraag telkens dingen in een vaste volgorde of volgens een vaste logica.
- Wees bewust van de druk die je zelf voelt. Dit paard is haast een gedachtelezer en het minste of geringste voelt voor dit paard als druk. Bedenk niet van te voren een plan van wat je wil bereiken om te voorkomen dat je gefrustreerd raakt als het niet snel genoeg gaat. Dat werkt namelijk averechts bij dit paard. Als hij voelt dat je teveel druk op hem zet, heeft hij de neiging om zijn hoofd van je weg te draaien en je niet meer aan te kunnen kijken. Wees daar alert op.
Case study: Jack
Recent heb ik de mogelijkheid gehad om met een ontzettend interessant, lief en zacht paard te mogen werken genaamd Jack. Jack is een paard van een eigenaresse die ontzettend veel hart voor dieren heeft, en lerende is op het vlak van de horsemanship. Jack is onder het zadel en is over het algemeen heel braaf. Buitenritten waren echter lastig, want soms dan kon hij ineens heel veel spanning opbouwen. Dat uitte zich dan in achteruit lopen, rondjes om zijn as tollen, en daarbij onbereikbaar zijn voor je hulpen.
Wat het zo lastig maakte, is dat hij niet zo voorspelbaar was. De ene keer ging het heel goed, en dan ineens sloeg hij om in zijn gedrag en werd hij heel heftig. Dat maakte dat het voor de eigenaresse best wel een drempel was om met hem op buitenrit te gaan, want de onvoorspelbaarheid maakte het soms ook echt gevaarlijk.
Zodra ik met hem ging werken, werd het me al gauw duidelijk dat die heftige uitingen van spanning al hun grondslag hadden in hele kleine dingetjes in de dagelijkse omgang. Jack heeft de neiging tot zich afsluiten. Dat deed hij bijvoorbeeld al bij het poetsen. Dan lijkt het net alsof hij braaf stilstaat, maar eigenlijk is hij mentaal compleet weg. Ik kon letterlijk naast zijn hoofd op en neer springen, met mijn handen naast zijn ogen heen en weer zwaaien, tegen hem praten, en allerlei rare dingen doen... en hij bleef ondertussen precies op dezelfde manier stilstaan, zonder iets te doen. Ik denk oprecht dat hij me niet eens zág, zo erg in zijn eigen hoofd bevond hij zich.
Ik ben met hem gaan werken aan dat hij mentaal veel meer aanwezig was. Iedere keer dat hij uittunede zag ik dat en loste ik het op voordat ik verder ging. Dat betekende vooral heel veel geduld en heel erg oppassen waar zijn grens zat. Als ik hem ging poetsen en ik liep naar zijn flank, dan deed hij tijdens het aanlopen zijn hoofd al licht omhoog, en zodra ik de borstel tegen zijn vacht legde was hij mentaal weg. Het licht omhoog doen van zijn hoofd was echter al het eerste signaal van spanning, en hij dealde daarmee door zich af te sluiten. Ik besloot voor die grens te blijven, en zodra zijn hoofd omhoog ging, te wachten. Ik bleef gewoon staan op die plek, totdat hij de opgebouwde spanning weer losliet: hij liet zijn hoofd zakken, zuchtte en likte en kauwde. Toen liep ik even bij hem weg, om hem een beloning te geven voor zijn ontspanning.
Jack toen hij vertrouwen kreeg en ontspande.
Dat herhaalde ik, totdat ik hem wél kon borstelen en hij mentaal niet uitcheckte. Dat was dan ook meteen het enige wat ik die hele sessie gedaan heb, want om daar te komen, dat duurde wel even. Ik vind het echter niet erg om mijn tijd te nemen met zulke dingen. Het is essentieel dat hij snapt dat hij zijn spanning niet hoeft weg te stoppen, en dat we luisteren naar wat hij moeilijk vindt, want dan durft hij het te tonen en kunnen we het oplossen. Zolang hij het voor zichzelf in zijn hoofd blijft houden, is het ontoegankelijk en blijft hij onvoorspelbaar in zijn gedrag. Dat is voor hemzelf evenmin leuk als voor ons.
Wat er tot nu toe echter gebeurde, is dat het pakken uit de wei al spanning gaf, en het borstelen vervolgens ook en het zadelen ook. Op zijn manier dealde hij daarmee, en daardoor was het nauwelijks zichtbaar dat hij er moeite mee had. Het opstappen gaf dan ook spanning, en dat kon hij soms al moeilijk handelen. Meestal liep hij weg bij het opstijgen en was het lastig om op zijn rug te komen. Eenmaal onder het zadel liep hij dan een beetje onder je uit qua tempo, een teken dat hij al op de grens zat van wat hij aan kon... maar het moment waarop je dan de bak uit ging voor een buitenrit (of pas wanneer je bij de weg kwam en hij moest stilstaan), dan was het op en dan lukte het hem niet meer.
Zo'n paard als dit heeft in het begin hééł veel tijd nodig met hele kleine dingetjes. Alleen uit de wei halen of alleen poetsen kan al een ding zijn. Maar neem je daar de tijd bij en laat je hem zien dat je zijn spanning ziet, dan creëer je daar een vertrouwensband waar je voor alles wat je daarna met je paard wil doen profijt bij hebt.
Tot slot
Ik wil nog één ding benadrukken. Ik heb zojuist een serie geschreven over de vier persoonlijkheidstypes van paarden. Echter wil dit natuurlijk niet betekenen dat alle paarden op deze manier simpelweg in een hokje te proppen zijn. Ik ben niet zo van hokjesdenken. Alle paarden zijn uniek, en elk paard reageert anders en heeft eigen redenen voor zijn gedrag. Sommige paarden vallen zelfs in alle horsenalities tegelijk. Het is in mijn ogen nooit genoeg om te zeggen: "Mijn paard is nou eenmaal een RBI en daarom reageert hij zo."
Deze hokjes zijn gemaakt om ons mensen te helpen om paardengedrag beter te begrijpen, en beter te begrijpen wat WIJ kunnen doen om ze te helpen. Elke horsenality vraagt om een andere manier van ons om ermee te dealen, en hoe sneller je paardengedrag leert herkennen en begrijpt wat de achtergrond is van het gedrag, des te sneller kun je effectief handelen. Om maar iets te noemen: een paard kan steigeren uit angst of uit dominantie, en de manier waarop je daar mee omgaat is extreem verschillend. Een verkeerde interpretatie kan tot desastreuze gevolgen leiden (denk aan een paard dat al bang is straffen voor fout gedrag, of juist "koetjie koetjie" doen bij een paard dat je probeert te intimideren).
De reden dat ik deze serie blogs geschreven heb, is dus om bewustwording te creëren en mensen te helpen betere baasjes voor hun paarden te zijn, maar woorden zullen nooit genoeg zijn om alle nuances te vangen die er zijn. Uiteindelijk zijn de paarden zelf de allerbeste leermeesters.
). Altijd zijn best doen, ondanks alles wat er in het verleden gebeurd is toch steeds willen pleasen en zijn stinkende best doen als je wat vraagt .. Maar tegelijk ook zo snel onzeker, en bang, en als je verkeerd reageert dan wordt hij effectief gevaarlijk. Er zijn al wel wat ongelukjes gebeurd door de jaren heen zeg maar .. 
) dus ik weet wat hij kan zeg maar .. en dat is niet leuk .. ook al kan hij er niks aan doen en reageert hij puur uit angst op zo'n moment.
dan groeit hij echt in zelfverzekerdheid. Overigens doet hij het ook heel goed op stemhulpen en ook vooral stembeloningen.
die van mij kan ineens echt een klik hebben met iemand, of bij anderen meteen heel gespannen zijn. Komt dan meestal ook niet meer goed. 
Dan komt het inderdaad niet meer goed, hij vergeet niks en heeft duidelijke voorkeuren. 
