Idee voor een Wiki artikel? Lees in dit artikel hoe je kunt helpen!

Hersenen

Uit Bokt

Ongeveer 1/600 deel van het lichaam van een paard bestaat uit hersenen. De hersenen wegen in totaal zo’n 650 gram. Ter vergelijking: die van een mens wegen zo’n 1500 gram. Maar waaruit bestaan de hersenen eigenlijk? Hoe zien die hersenen er nu precies uit en wat is de functie van de verschillende delen?

De hersenen zijn het waarnemende, aansturende, controlerende en informatieverwerkende orgaan dat dieren, dus ook paarden, hebben. De hersenen bevinden zich in het hoofd van het paard. De hersenen zijn een erg ingewikkeld orgaan. Het is opgebouwd uit vele verschillende onderdelen die allemaal een andere functie hebben en toch met elkaar in verbinding staan. Het brein bestaat uit miljarden neuronen, ook wel zenuwcellen genoemd. Ieder van deze zenuwcellen staat in verbinding met vele andere (soms wel duizenden) neuronen.

In de hersenen van een paard is er verschil te zien tussen grijze en witte stof. De grijze stof bestaat uit neuronen (zenuwcellen) en de witte stof bestaat uit axonen (vezels). Deze axonen verbinden de neuronen met elkaar over grote afstanden. De witte stof dankt zijn kleur aan myeline. Dit vormt een vettige, isolerende en beschermende laag om de axonen.

De hersenen van paarden bestaan, net als die van mensen, voor het grootste deel uit water. Ongeveer 85% is water, het grootste deel van de overige 15% bestaat uit Omega-3 vetzuren. Deze Omega-3 vetzuren worden constant omgezet in Eicosapentaëenzuur (EPA) en docosahexaëenzuur (DHA). Deze twee zuren zijn beiden essentieel voor een optimale hersenfunctie. Zo zorgt DHA voor de opbouw van de celmembranen van de hersencellen. Voor veulens en jonge paarden is het daarom ook erg belangrijk om genoeg DHA binnen te krijgen. Een tekort aan DHA kan lijden tot hersenbeschadigingen of hersenen die niet goed groeien. Ook bij oudere dieren is DHA nodig, dit houdt de celmembranen soepel. Het andere zuur, EPA, heeft ook een zeer belangrijke functie in de hersenen. Dit zuur speelt namelijk een belangrijke rol bij processen zoals informatieverwerking, concentratie en aandacht.


Hersenonderdelen

De hersenen van een paard schematisch weergegeven

De hersenen van een paard hebben een aantal onderdelen, met elk een eigen functie. Hieronder is een aantal van deze onderdelen op een rij gezet. Voor sommige onderdelen staat een cijfer, dit cijfer is terug te vinden op de afbeelding. De hersenonderdelen waar geen cijfer voor staat zijn niet aangegeven op de afbeelding.

Rechter hersenhemisfeer

Dit is eigenlijk een andere woord voor de rechter hersenhelft. Samen met de linker hemisfeer vormt het de hersenhemisfeer. Dit wordt vaak gezien als ‘de hersenen’, maar dat is echter onjuist.

Cortex cerebri
dit deel van de hersenen wordt ook wel de hersenschors genoemd. Het is de buitenste laag van de hersenhemisferen en bestaat uit grijze stof. Het is een onderdeel van het centrale zenuwstelsel. De hersenschors ontvangt, analyseert en interpreteert informatie die via de zenuwen naar de hersenen worden gestuurd.
Neocortex
dit is een onderdeel van de cortex cerebri. De neocortex komt alleen voor bij zoogdieren en is zo’n 2 tot 4 mm dik. Het is een hersendeel dat betrokken is bij zintuiglijke waarnemingen en bewuste bewegingen.

Cerebellum

Dit onderdeel wordt ook wel de kleine hersenen genoemd. Het is een deel van het centrale zenuwstelsel van een paard en neemt zo’n 10% van het totale hersenvolume in. De kleine hersenen spelen onder andere een rol bij bewegingscontrole en balans. Ze zorgen voor een verfijnde afstelling tussen waarnemingen en bewegingen. Ook dient het cerebellum als schakelcentrum voor de aansturing van spieren.

Corpus callosum

Dit onderdeel zorgt ervoor dat de prikkels (bijvoorbeeld om te bewegen) van de ene naar de andere hersenhelft gaan. Het verbindt op deze manier dus de linker en de rechter hersenhimisfeer met elkaar, waardoor er communicatie tussen de twee hersenhelften nodig is. Een andere naam voor het corpus callosum is de hersenbalk.

Septum pellucidum

Dit is het middelste gedeelte van het brein en heeft ook wel de naam septum lucidum. Waarschijnlijk heeft dit deel zelf geen belangrijke functie, Het zijn twee klein dunne ‘schotjes’ die ongeveer op de helft van hun lengte bij elkaar komen. Op deze manier scheidt het de twee zijventrikels van elkaar. Het punt waar de twee schotten beginnen is de kern van de septum, hier bestaan connectie met andere hersendelen, waaronder de hypothalamus en de thalamus.

Limbisch systeem
dit is evolutionair gezien het oudste deel van de hersenen. Het is niet een afzonderlijk deel van de hersenen van het paard, maar het bestaat uit een paar onderling verbonden gebieden. Het is een ringvormig systeem dat verbindingen heeft met zowel de hersenschors als de hersenstam. Onder andere de hypothalamus en de thalamus zijn een onderdeel van dit systeem. Het limbisch systeem is onder andere betrokken bij het ervaren van emoties, genot, pijn en voldoening. Ook speelt het een belangrijke rol bij instinctief gedrag.

Thalamus

Dit is een belangrijke hersenkern. Het is een onderdeel van de tussenhersenen en wordt vaak omschreven als het schakelstation naar de cortex. De thalamus is een filter voor prikkels die van buiten en vanuit je lichaam komen. De prikkels worden gesorteerd en de belangrijkste prikkels worden doorgestuurd naar de cortex. De thalamus is tevens een schakelstation tussen de grote hersenen en de kleine hersenen en tussen de hypothalamus en de grote hersenen.

Pijnappelklier

Dit onderdeel is ook wel bekend onder de naam epifyse. Het is een lichtgevoelig onderdeel en heeft zich ontwikkeld tot een soort van derde oog. Ook zorgt deze klier voor de productie van melatonine. Deze stof is bij het paard verantwoordelijk voor het waak-slaapritme. Ook zorgt dit hormoon ervoor dat her paard zijn wintervacht krijgt als de dagen korter worden, en zijn vacht verliest als de dagen weer langer worden. Een derde functie van melatonine is het zorgen voor de seksuele rijping en ontwikkeling.

Hypothalamus

Dit is een klein hersenonderdeel (slechts de grootte van een suikerklont) maar het is wel een erg belangrijk deel. Het maakt deel uit van het limbisch systeem en reguleert zeer belangrijke dingen, zoals de bloeddruk, de hartslag en de lichaamstemperatuur. Een andere functie van dit hersenonderdeel is het zorgen dat het paard honger krijgt als de maag leeg is, en een gevoel van voldoening krijgt als de maag vol is. Ook zorgt de hypothalamus voor de besturing van het hormonale systeem. Dit gebeurt door de vorming van neurohormonen die vervolgens via het bloed naar de hypofyse gaan. De hypofyse voorkwab wordt dan aangezet tot het produceren van hormonen. De hypothalamus draagt ook bij aan het klaarmaken van het lichaam voor actie, en het herstellen van het lichaam tijdens rust.

Reukzintuig

Dit is het meest voorste gedeelte van de hersenen van het paard. Dit onderdeel wordt gebruikt om geuren te kunnen onderscheiden. Het zet de geuren om in impulsen, die worden dan weer doorgestuurd naar thalamus, en als laatste worden ze in de cortex geanalyseerd.

Optische chiasma

Dit is het deel van de hersenen waarin de banen van de oogzenuwen met elkaar kruisen. De functie van de optische chiasma is het beschikbaar maken van visuele informatie voor de hersenhemisferen. De prikkels worden vanaf hier doorgestuurd naar de thalamus. Vanuit daar wordt de visuele informatie weer verder verspreid.

Nervus opticus

Dit wordt in het Nederlands ook wel de oogzenuw genoemd. Deze zenuw vormt de verbinding tussen de hersenen en het oog. Ook zorgt de oogzenuw voor de impulsen die ervoor zorgen dat het oog beweegt.

Infundibulum van de hypofyse

Dit onderdeel kent ook wel de naam hypofysesteel. Deze steel heeft de vorm van een trechter. De hypofysesteel verbindt de hypofyse met de hypothalamus. Het infundibulum wordt bij het paard gevormd als het nog een embryo is. Bij een volwassen dier bestaat dit deel niet meer op zichzelf, het is dan vergroeid zodat het een onderdeel van de hypofyse is geworden.

Hypofyse

Een ander woord voor dit hersendeel is het hersenaanhangsel. De hypofyse is een klier in het midden van de hersenen, niet groter dan een doperwt. Het zorgt voor de afscheiding van veel hormonen, waaronder het groeihormoon. Maar dit onderdeel van de hersenen werkt niet uit zichzelf, het wordt namelijk aangestuurd door de hypothalamus. De hypofyse wordt ook wel gezien als de schakel tussen het centrale zenuwstelsel en het hormoonstelsel. Aandoeningen aan de hypofyse kunnen onder andere leiden tot het Syndroom van Cushing of abnormale groei van verschillende lichaamsdelen.

Nuvola actions next.png Zie Hypofyse voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Pons

Een andere naam voor de pons is de brug van Varol. Het is een verbinding tussen de grote en kleine hersenen en is een onderdeel van de hersenstam (het deel dat het ruggenmerg met de hersenen verbindt). De pons zorgt er onder andere voor dat de prikkels vanuit het evenwichts- en gehoororgaan worden doorgegeven aan de kleine hersenen. Er zijn wetenschappers die beweren dat de pons ervoor zorgt dat men kan dromen. Het is echter nog onbekend of paarden dromen of niet.

Medulla oblongata

Dit is het deel dat zich tussen het ruggenmerg en de hersenstam bevindt. Het regelt de hartslag, ademhaling, spijsvertering en bloeddruk. Ook vindt er kruising van zenuwbanen van de motorische aansturing plaats. Deze kruising zorgt ervoor dat de linker hersenhelft het rechter deel van het lichaam aanstuurt en andersom. Aandoeningen aan de medulla oblongata kunnen zorgen voor gevoelsstoornissen en verlamming.

Harde hersenvlies
dit is één van de drie hersenvliezen. Dit is het vlies dat je vanaf buiten als eerste tegenkomt. Het is een vlies van bindweefsel tussen de schedel en het centrale zenuwstelsel. Het bestaat uit twee lagen, de periostale laag en de meningeale laag. De periostale laag is vergroeit aan het botvlies van de schedel. De meningeale laag ligt daaronder, tussen de twee lagen lopen bloedvaten.
Spinnenwebvlies
dit is ook een hersenvlies. Dit vlies bevindt zich onder het harde hersenvlies, het ligt hier direct tegenaan. Onder het spinnenwebvlies zit het zachte hersenvlies. Hiertussen zit echter ruimte tussen, de subarachnoïdale ruimte genoemd. In deze ruimte bevindt zich hersenvocht, maar ook zitten er zenuwbanen en bloedvaten.
Zachte hersenvlies
dit is het vlies dat tegen de hersenen aan zit. Dit dunne vlies zorgt ervoor dat de verschillende hersenstructuren bijeen blijven. Het zorgt dus voor stevigheid, maar ook zorgt het samen met de andere twee hersenvliezen voor bescherming van de hersenen.
Hersenholtes
dit zijn de holtes die zich bevinden in de hersenen. Ze zijn gevuld met hersenvocht en staan in verbinding met het centrale kanaal van het ruggenmerg. Als de hersenholtes te groot worden kan dit problemen met lopen veroorzaken.

Bronnen, referenties en/of voetnoten

Overgenomen van "https://www.bokt.nl/w/index.php?title=Hersenen&oldid=51418"