Brandmerk

Sinds mensenheugenis dienen brandmerken voor het herkennen van paarden en vee. Het brandmerken van paarden gebeurde volgens de verhalen al ruim 300 jaar voor Christus. Zo zou volgens één overlevering het paard van Alexander de Grote Bucephalus (Koeiekop) heten naar aanleiding van het brandmerk dat het paard zou hebben gehad, wat niet geheel ongebruikelijk was voor Thessalische paarden in die tijd.

Er zijn twee verschillende manieren van brandmerken: door middel van een gloeiend ijzer of door middel van vriesbranden met vloeibare stikstof.

Het doel

Het brandmerk voorzag vroeger het paard van een uniek zichtbaar kenmerk waardoor men in één oogopslag kon zien wie de eigenaar was. In tegenstelling tot deze tijd waren grasvlaktes niet omheind en liepen paarden in kuddes bij en door elkaar, zich niets aantrekkende van eigendomsrecht en landsgrenzen.

Later werd het brandmerken gebruikt om ook te laten zien dat een paard tot een bepaald ras, stoeterij of stamboek behoorde, soms in combinatie met een extra brandmerk dat liet zien dat het betreffende paard voldeed aan bepaalde eisen en een predikaat of premie had behaald en/of , maar zeer zelden, een eigenaars brandmerk.

Soms, veelal in geval van epidemieën, wordt een brandmerk door een overheid verplicht gesteld om aan te geven dat een paard ingeënt is tegen een bepaalde ziekte. Een voorbeeld hiervan is de uitbraak van Afrikaanse paardenpest in Spanje (1987-1990) en Portugal (1989). In Portugal werden alle ingeënte paardachtigen toen voorzien van een brandmerk op de linker achterhand of op de linkerzijde van de hals.^[1]

In Nederland worden ingeënte dieren bij voorkeur geïdentificeerd via een aantekening in het paspoort.^[2] Brandmerken zou dan niet nodig zijn.

Tegenwoordig worden er steeds minder paarden gebrandmerkt. Er zijn wel mensen die geloven dat een paard met een brandmerk een bepaalde raszuiverheid heeft. Paarden met een brandmerk kunnen dus duurder verkocht worden. Daarom worden paarden die verhandeld worden naar Nederland soms gebrandmerkt door de handelsstal die ze doorverkoopt.

Er wordt soms verteld dat paarden met een brandmerk aan de verkeerde kant van hun lichaam niet raszuiver zijn. Zogenaamde Cruzados zouden hun brandmerk bijvoorbeeld aan de andere kant hebben als raszuivere Andalusiërs. Dit lijkt erg onwaarschijnlijk omdat de meeste fokkers hun brandmerk alleen op raszuivere paarden willen aanbrengen en niet geassocieerd willen worden met kruisingen.

Plaatsen van brandmerken

Een brandmerk kan op verschillende plaatsen op het lichaam aangebracht worden. De plaats waar het brandmerk staat heeft vaak een betekenis die verschilt afhankelijk van het ras. Zo staat bij Andalusiërs uit Spanje bij de mannelijke paarden het brandmerk op de linkerbil en bij de vrouwelijke op de rechterbil.

In Portugal worden alle paarden rechts gebrandmerkt. Iedere fokker mag een brandmerk gebruiken, ook als een fokker maar 1 fokmerrie heeft. Een gebrandmerkt paard hoeft daarom niet raszuiver te zijn en andersom: er bestaan raszuivere paarden zonder brandmerk. Op stoeterijen worden paarden ook gebrandmerkt met een nummer ter identificatie. Dit nummer wordt links op de schouder of hals gebrand. op deze internetsite is een lijst terug te vinden van de meest veelvoorkomende brandmerken in Portugal.

De algemene betekenis van de plaatsen van brandmerken is als volgt: