Fasciolose

Let op: Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht. Raadpleeg bij twijfel over de gezondheid van je paard altijd een dierenarts!

Volwassen leverbot

Fasciolose is de ziekte die veroorzaakt wordt door de 'leverbot'. Fasciolose bij paarden wordt meestal veroorzaakt door de platworm Fasciola hepatica.

Oorzaak of etiologie

De veroorzaker van de problemen bij paarden in onze streken is dus de Fasciola hepatica. De natuurlijke gastheer van deze worm zijn herkauwers, dus schapen, geiten en koeien. Als een paard graast op een weide waar herkauwers staan of gestaan hebben kan ook het paard besmet raken. Paarden scheiden echter geen eieren uit, dus kunnen de weide niet besmetten. Een paard dat op een weide staat waar nooit herkauwers komen kan zichzelf dus niet besmetten.

Ziekteverloop of pathogenese

Cercaria onder de microscoop

De volwassen leverbot legt eitjes in de lever van een herkauwer en deze komen via de galwegen terecht in de mest. De mest belandt in het leefgebied van het paard en in water komen de eieren uit. De hieruit ontstane larven, miracidia, vermeerderen zich in waterslakken zoals de Galba truncatula, en ontwikkelen zich tot cercariae. De cercariae kleven zich vast aan bijvoorbeeld gras, waarna ze veranderen tot de besmettelijke metacercariae. Het paard eet deze larven weer op en via het maagdarmkanaal gaat de larve naar de lever. Bij een herkauwer migreert de volwassen leverbot in de lever naar de galgangen waar hij tot 25.000 eitjes per dag kan produceren. Bij het paard kan de worm zijn weg naar de galgangen niet vinden en daarom kunnen de geproduceerde eieren niet in de buitenwereld terecht komen. De parasiet kan wel schade veroorzaken aan de lever van het paard.

Symptomen

Symptomen bij mensen

• Vergrote lever
• Geelzucht
• Bloedarmoede
• Koorts
• Buikpijn
• Gewichtsverlies

Symptomen bij paarden

• Gewichtsverlies
• Bloedarmoede
• Diarree
• Oedeem

Diagnose

Schematisch leverbot ei onder de microscoop

De gezondheidsdienst voor dieren heeft in 2013 een test ontwikkeld die eieren van de leverbot kan aantonen in de mest van paarden. De wormen die in het paard leven zijn niet in staat om eieren uit te scheiden naar de mest van het paard, dus men kan niet aantonen dat het paard volwassen wormen in de lever heeft. Als het paard echter graast op een wei waar eieren voorkomen dan zal het paard die eieren opnemen en een deel van de eieren zal onveranderd via de mest het paard weer verlaten. Die eieren kunnen door middel van de test aangetoond worden en men weet dan dus dat het paard in contact geweest is met eieren van de leverbot en waarschijnlijk dus ook besmet is.

Behandeling

De werkzame stoffen die gebruikt kunnen worden voor de behandeling van leverbot zijn triclabendazol, mebendazol, closantel. Dat vind je terug in producten als Fasinex of Tribex. Tegen dit middel bestaat in West-Europa al wel resistentie.

Preventie

De larven van de leverbot hebben slakjes nodig als tussengastheer om zich te kunnen ontwikkelen. De slakken komen vooral voor op vochtige weiden in de buurt van waterplassen. Men kan dus de besmetting verminderen door de omstandigheden voor de slakken minder gunstig te maken. Zorg voor een goede drainage van de wei en voorkom bandensporen waarin veel water kan blijven staan. Als paarden samen grazen met herkauwers, of afwisselend met herkauwers op hetzelfde weiland staan zorg dan voor een goede ontworming van de herkauwers zodat de infectiedruk zo laag mogelijk gehouden wordt.

Er worden proeven gedaan met loopeenden om de slakken die als tussengastheer voor de leverbotlarven optreden te bestrijden .

Foto's

• 

  De volwassen leverbot, onderzijde links en bovenzijde rechts

• 

  Volwassen leverbot schematisch

• 

  Volwassen leverbot microscopisch

• 

  Volwassen leverbot microscopisch

Bronnen, referenties en/of voetnoten

• Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, afgekort RIVM (http://www.rivm.nl/ziekdoordier/zoon_op_rij/leverbot.jsp)
• Medisch woordenboek voor dieren (meerdere auteurs)