Spijsverteringsstelsel

Het spijsverteringsstelsel is het geheel van organen die nodig zijn om het voedsel dat het paard eet te verwerken. In het spijsverteringsstelsel zal het voedsel afgebroken worden tot, voor het lichaam, handzame deeltjes. Vervolgens wordt een deel van de stoffen opgenomen en een ander deel verlaat het lichaam weer.

De onderdelen

Het verteringsstelsel is eigenlijk een lange buisvormige structuur van de mond tot de anus die bestaat uit:

• De mondholte
• De keelholte (= pharynx)
• De slokdarm (=oesofagus)
• De maag (=ventriculus)
• De dunne darm
  • twaalfvingerige darm (= duodenum)
  • nuchtere darm (= jejunum)
  • kronkeldarm (= ileum)
• De dikke darm
  • Blinde darm (= caecum)
  • Kartel darm (= colon)
  • Endel darm (= Rectum)

Op die lange buisvormige structuur monden een aantal klieren uit die stoffen produceren om de spijsvertering mogelijk te maken. Die klieren zijn:

• De speekselklieren
• De lever (= hepar)
• De alvleesklier (= pancreas)

De werking

Een paard is, evenals een rund en een schaap, een herbivoor (planteneter). Herbivoren zijn in staat om alle voedingsstoffen die zij nodig hebben uit planten te halen. In tegenstelling tot runderen, geiten en schapen zijn paarden geen herkauwers en een paard bezit ook maar 1 maag.

Het doel van het spijsverteringsstelsel is het verkleinen van het opgenomen voedsel tot deeltjes die klein genoeg zijn om door de darmwand heen opgenomen te kunnen worden in de bloedsomloop. Dit wordt vertering genoemd. Er zijn 2 soorten vertering: De mechanische vertering en de chemische vertering.

• De mechanische vertering bestaat uit de malende beweging van de tanden en tong en uit de peristaltische bewegingen van de darmen.
• De chemische vertering bestaan uit een bacteriële vertering en een enzymatische vertering. De bacteriële vertering wordt ook fermentatie genoemd en vind vooral plaats in de blinde darm van paarden, een enzymatische vertering vind vooral plaats in de maag, vooral bij carnivoren komt dit voor, omdat de enzymatische vertering de eiwitten in vlees oplost.

Het spijsverteringsstelsel van een graseter, zoals het paard of het rund, is speciaal gebouwd voor de vertering van plantencellen. De wanden van plantencellen bestaan onder andere uit cellulose. Herbivoren hebben zelf geen enzymen die cellulose kunnen afbreken. Bij herkauwers zijn de verschillende voormagen heel belangrijk. Er zijn 3 voormagen en dan nog 1 echte maag met verschillende functies. De pens is de grootste van die voormagen en bevat verschillende soorten micro-organismen. Die mirco-organismen zijn in staat om bepaalde enzymen te produceren waardoor zij de cellulose wel kunnen afbreken die de herbivoren zelf niet kunnen afbreken. Wanneer de celwanden zijn afgebroken komen er eiwitten, vetten, koolhydraten, mineralen en vitaminen uit de plantencellen vrij. De herkauwer kan deze stoffen dan verder verteren en opnemen in zijn bloed.

Een paard heeft maar één maag en de pH is daar (net als bij mensen) te laag voor de micro-organismen om te overleven. Daarom zitten de micro-organismen bij paarden in de dikke darm en het caecum. De wanden van de plantencellen worden bij een paard dus achteraan het spijsverteringsstelsel verteerd terwijl dat bij een rund al aan het begin gebeurt. Dit is een nadeel voor het paard omdat hij dus minder kans heeft om de voedingsstoffen die vrijkomen daarna nog op te nemen.

Foto's

Bronnen, referenties en/of voetnoten

• Sjaastad, OV; Hove, K & Sand, O, Physiologie of Domestic Animals, Oslo: Scandinavian Veterinary Press, 2003
• http://www.dierenklinieklemmer.nl/info_paard/spijsvertering/