Travalje

Trekpaard wordt bekapt in een ijzeren travalje

Een travalje, ook wel bekend als hoefstal, is van oorsprong een houten constructie waarin het (boeren)trekpaard vastgezet kon worden om te worden bekapt en beslagen door de hoefsmid. Het paard werd vastgezet in deze constructie waarbij hij aan de voor-, zij- en achterkant werd begrensd door houten balken. Eenmaal vastgezet in de travalje kon het paard er vrijwel niet meer uit. Door middel van ijzeren kettingen (soms werden touwen gebruikt) konden de staljongens de hoeven eenvoudiger optillen. De kettingen of touwen gingen eenmaal om het been en werden dan op de houten balk getild om dan de ketting nogmaals om het been en de houten balk te draaien. De hoefsmid kon zo de hoef bekappen en/of beslaan zonder het risico te lopen om een trap te krijgen of het volle gewicht van het paard op zich te krijgen.

Oorsprong

De travalje stamt van halverwege de 18de eeuw, en is waarschijnlijk Frans van oorsprong. De Franse legers voerden met een kar een mobiele travalje met zich mee, zodat de paarden onderweg door een hoefsmid bijgehouden konden worden. Voor de komst van de travalje werden de paarden in Nederland voor het beslaan gewoon aan de muur van de boerderij vastgezet.

Travaljes vind je vooral in grote delen van Zeeland en een gedeelte van Zuid-Holland, en in België. Ze waren vaak geplaatst in de buurt van de hoefsmederij, meestal in de lengterichting van de gevel, en hadden een centrale functie in het dorp. Een enkeling had er één binnen staan, maar de meeste travaljes stonden in de open lucht, sommige overdekt.

Travaljes vandaag de dag

De oorspronkelijke houten travaljes bestaan haast niet meer. De huidige travaljes zijn meestal van ijzer gemaakt en zijn vaak verplaatsbaar. Sommige hoefsmeden hebben een moderne travalje voor het beslaan van trekpaarden en/of lastige paarden. Ook op paardenklinieken en bij dorpsevenementen zie je ze nog wel eens. Oorspronkelijke travaljes zijn nog te vinden in Kats, Kortgene, Tholen, Haamstede (Zeeland, Dirksland (Zuid-Holland), Middenbeemster (Noord-Holland) en Beesd (Gelderland). In Haamstede en Tholen betreft het dubbele travaljes. Die van Haamstede is overkapt en niet meer geheel compleet, er missen enkele houten balken.

Oorsprong woord

Het woord ‘travalje’ is een verbastering van ‘travaille’ van het Franse werkwoord ‘travailler’ = arbeiden, werken: in feite dus een werkplaats(je).

Andere benamingen voor een dergelijke constructie zijn:

• Noodstal
• Hoefstal
• Travaille
• Travaelge
• Stravalje

Bronnen, referenties en/of voetnoten

• http://fotonoordbeveland.web-log.nl/noordbeveland/2006/11/stravaljes.html
• http://www.stichtingmonumenten.nl/travaljehaamstede.htm
• http://www.leidschendam-voorburg.nl/smartsite.htm?ID=3806
• http://www.ariege.nl/bordes.php

Lees meer

• http://www.travalje.eu/

• Travalje
• 

  Hoefsmid bekapt de voorhoef

• 

  Hoefsmid bekapt de achterhoef