Tandprobleem

Let op: Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht. Raadpleeg bij twijfel over de gezondheid van je paard altijd een dierenarts!

Dit is een overzichtsartikel over de diverse tandproblemen die kunnen voorkomen bij het paardengebit. Een goed en gezond gebit is nodig voor het goed functioneren van een paard. Het kauwen van het voedsel is het eerste stap van het spijsverteringsproces, kleine afwijkingen van het gebit kunnen grote gevolgen hebben voor de opname van voedingsstoffen door het paard. Ook voor het rijden van het paard is een goed gebit van belang. Het overgrote merendeel van de ruiters gebruikt immers een bit bij het rijden, en bij tandproblemen kan dat voor het paard een pijnlijke aangelegenheid worden. Een aantal tandproblemen zijn aangeboren, maar de meeste ontstaan tijdens het leven van een paard. Dit heeft verschillende oorzaken.

Aangeboren tandproblemen

• Overbeet: de bovenkaak is langer dan de onderkaak waardoor de voortanden niet goed op elkaar sluiten. In ernstige gevallen hebben de boven- en ondertanden helemaal geen contact meer met elkaar, dan kunnen paarden moeite hebben met grazen. De opname van hooi en krachtvoer is meestal wel mogelijk, waardoor met een goed stalmanagement deze paarden geen problemen zullen hebben. Dit wordt ook wel parrot mouth genoemd omdat de snijtanden vaak krom groeien door het gebrek aan contact tussen de boven- en de onderkaak.
• Onderbeet (snoeksbek): de bovenkaak is korter dan de onderkaak, waardoor de voortanden niet goed op elkaar sluiten. Dit leidt tot kauwproblemen en vaak tot een vuil gebit.

• 

  Overbeet

• 

  Onderbeet

• 

  Onderbeet en vuil gebit

Verkregen tandproblemen

Symptomen hierbij zijn het uit de mond laten vallen van ballen voedsel, problemen met het bit en tijdens het rijden, vermagering of koliek door het te weinig kauwen van het voedsel. Deze symptomen kunnen worden veroorzaakt door:

• Haken op tanden en kiezen: dit is een zeer veel voorkomend probleem. Door een verkeerde slijtage van de kiezen ontstaan er scherpe haken of punten op de kiezen. Gewoonlijk staan deze haken op de kiezen van de bovenkaak naar buiten, richting de wang. Deze haken kunnen het wangslijmvlies beschadigen en zo eventueel tot ontstekingen en pijn leiden. De haken op de onderkiezen staan gewoonlijk naar de binnenkant. Haken kunnen op alle leeftijden voorkomen. Doordat de tanden altijd doorgroeien kunnen ze ook terugkomen nadat ze zijn verwijderd. Om dit te voorkomen is het aan te raden om twee maal per jaar, maar zeker een maal per jaar, een paardentandarts of dierenarts te laten komen. Een paardentandarts of dierenarts kan de eventuele haken wegveilen.

• 

  Een beginnende haak op een kies.

• 

  Hooiproppen afkomstig van een pony met haken op de kiezen

een paardentandarts aan het werk

• Paardentanden groeien twee tot vijf millimeter per jaar en ze slijten bij de meeste paarden die in Nederland leven maximaal 2 millimeter per jaar. Doordat de bovenkaak breder is dan de onderkaak (een zogenaamde overbeet) ontstaan er scherpe punten en haken aan de buitenkant van de bovenkaak en aan de binnenkant van de onderkaak. Precies op de punten waar het gebit elkaar niet raakt. Deze punten kunnen het tandvlees, de tong en de binnenkant van de wang beschadigen.

In de natuur slijten tanden veel harder omdat het voedsel dat de paarden eten van een andere structuur is, het is harder waardoor paarden meer moeten kauwen. Bovendien is het paardengebit in de loop van de evolutie toegerust voor een gebruik van ongeveer achttien uur per dag. Tegenwoordig kauwen de meeste paarden veel minder uren per dag. Verkeerde slijtage van de tanden kan ontstaan als paarden in een andere houding dan de natuurlijke (hoofd naar beneden) te eten krijgen. De combinatie van zachter en kwalitatief beter voedsel en minder 'kauwuren' zorgt ervoor dat de mens de natuur soms een handje moet helpen. Een paardentandarts kan het paardengebit controleren en met een vijl een aantal millimeter van de tanden wegvijlen. Voor het paard is dit pijnloos, de wortel van de tand zit veel dieper.

Een wavegebit

• Verkeerde slijtage van de kiezen. Het oppervlak van de kiezen kan door verkeerde afslijting niet langer recht zijn, maar een golfpatroon hebben gekregen, dat wordt een wavegebit genoemd. Een wave gebit kan door meerdere oorzaken ontstaan zoals:
  • ongelijke hardheid van de kiezen
  • de combinatie van een ramp en een haak
  • een groeistoornis in de kiezen
  • een vervorming van het hoofd

De normale kauwbewegingen (roterend) kan het paard dan niet meer uitvoeren. De voorste en achterste kiezen kunnen haken naar respectievelijk voren of naar achteren krijgen. Een wave gebit is in principe niet aan een leeftijd gebonden, wel komt het op latere leeftijd vaker voor. Deze afwijking hoeft niet direct voor problemen te zorgen, wordt het echter in een vroeg stadium ontdekt is het wel verstandig om het weer vlak te maken. Wordt het later ontdekt, dan kan er soms weinig aan gedaan worden, afhankelijk van hoe erg het is. Het kan echter wel problemen geven met bijvoorbeeld eten en tijdens het rijden. (Denk aan het niet goed nageeflijk te rijden door het blokkeren van de kaak)

• Verlies van een element kan af en toe voorkomen. Op zich is dat geen groot probleem. Wat wel het probleem is, is dat de tegenoverliggende kies niet meer wordt afgesleten, maar kan doorgroeien in de ruimte van de verloren kies. Ook hierbij kunnen de normale roterende kauwbewegingen niet meer worden uitgevoerd.
• Wolfstandjes: dit zijn kleine elementen vlak voor de normale kiezen. Wolfstanden kunnen verschijnen wanneer het paard 1tot 2 jaar oud is. Ze hebben geen invloed op het kauwen, maar door slechte wortels van wolfstandjes kunnen ze los komen te zitten. Dit kan problemen geven met het bit, daarom worden wolfstandjes meestal verwijderd door de paardentandarts of dierenarts.
• Periapicaal abces is een abces rond de wortels van de kiezen van de bovenkaak kunnen problemen geven. De kiezen van de bovenkaak komen namelijk uit in de sinus maxillaris, die weer in verbinding staat met de sinus frontalis. Deze sinussen zijn holten in de schedel van het paard. Bij een ontsteking van de wortel kunnen deze sinussen vol lopen met pus. Omdat de sinussen ook weer in verbinding staan met de neusholte, kan het pus uit de neusgaten lopen. Een antibiotica behandeling om de bacteriën te doden is niet voldoende. De ontstoken wortel moet worden verwijderd. Omdat dit onder verdoving moet gebeuren moet een dierenarts dit doen. Paardentandartsen zijn meestal niet bevoegd om een paard te verdoven.
• Kribbebijten kan een abnormale afslijting geven van de voortanden. In de meeste gevallen gaat dit niet gepaard met eet- of kauwproblemen.

Problemen bij het wisselen

• Ook het wisselen van de tanden kan zorgen voor gebitsproblemen, waardoor het gebit niet meer optimaal functioneert. Het wisselen van de tanden vindt plaats tussen het 2 ½ en 5e levensjaar. Daardoor is een regelmatige controle en behandeling van het gebit voor elk paard van groot belang, maar voor jonge paarden onmisbaar.

Bronnen, referenties en/of voetnoten

Bij dit artikel zijn nog geen bronnen vermeld of is de bronvermelding niet op de juiste manier gebeurd. Als je dit wilt verbeteren kun je op bewerk klikken.