Spierbevangenheid

Let op: Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht. Raadpleeg bij twijfel over de gezondheid van je paard altijd een dierenarts!

Spierbevangenheid wordt ook wel 'tying up' of 'maandagziekte' genoemd, maar de officiële Engelse naam is Equine Rhabdomyolysis Syndrome (ERS). Het is een acute spieraandoening die meestal optreedt als een paard na een paar dagen rust weer aan het werk moet, het paard verstijft langzaam en kan uiteindelijk niet meer verder lopen.

Oorzaak of etiologie

Een ophoping van afvalstoffen in de spieren is de oorzaak van de problemen.

Ziekteverloop of pathogenese

Spierbevangenheid ontstaat doordat het paard in de dagen rust evenveel voer heeft gekregen als normaal en de suikers daaruit als glycogeen in de spieren heeft vastgelegd. Glycogeen is een vorm van suiker die direct kan worden verbrand. Dit is bij paarden nodig omdat het een vluchtdier is en dus te allen tijden op de vlucht moet kunnen slaan, om dat te kunnen is direct energie nodig en uit voorzorg is die energie al in de spieren opgeslagen. Als er echter te veel glycogeen in de spieren is opgeslagen vindt er op het moment dat het paard aan het werk gaat een kettingreactie plaats: al het glycogeen wordt opgebruikt, dit kan al in stap gebeuren. Omdat het lichaam niet in staat is genoeg zuurstof aan te voeren om die verbranding in goede banen te leiden, wordt een gedeelte van het glycogeen zonder zuurstof verbrand. Hierbij ontstaan meer afvalstoffen dan bij normale verbranding met zuurstof. Het lichaam is niet in staat om alle afvalstoffen, met name lactaat (melkzuur), af te voeren en een groot gedeelte blijft in de spieren achter.

Symptomen

Een paard dat spierbevangen is, zal eerst korter gaan lopen. Op een gegeven moment staat het paard helemaal stil, iedere pas die het neemt doet immers erg pijn. Kenmerkend is dat de spieren, met name op de achterhand, erg trillen. Omdat het paard ook gaat zweten en vaak ook hijgen, kan het zo lijken dat het paard koliek heeft. Een spierbevangen paard moet echter dik ingepakt in dekens stil staan, laat bij twijfel dan ook een dierenarts komen om een diagnose te stellen!

Diagnose

Beschrijf hier hoe de dierenarts kan bepalen of het inderdaad om deze aandoening gaat.

Behandeling

Een Shetlander met spierbevangenheid onder het solarium.

Bij lichte spierbevangenheid is het genoeg om het paard in een dikke deken op stal te zetten met wat hooi. Geef het (een paar dagen) géén krachtvoer! Dit moet na een tijdje voorzichtig worden opgebouwd. Als het paard zelf meer gaat bewegen kan voorzichtig worden gestart met wat stappen, wat weer langzaam kan worden uitgebouwd met draf en na een tijd ook galop. Matig voeren is in de herstelperiode erg belangrijk, zolang het paard nog niet volledig is hersteld, is het risico op een nieuwe 'aanval' vergroot. Let er in deze periode ook op dat het paard niet op de tocht of in de kou staat, dit kan ook weer spierbevangenheid veroorzaken. Om de klachten te verlichten kan het paard onder het solarium gezet worden zodat de spieren lekker warm worden.

Is het paard zwaarder bevangen, dan is het belangrijk om een dierenarts te bellen. Die kan het paard een injectie geven waardoor het proces wordt versneld, zodat het paard minder lijdt.

Nadat het paard spierbevangen is geweest zal de bespiering in korte tijd enorm afnemen. Ook dit geeft een extra gevoeligheid voor spierbevangenheid, het paard heeft minder spieren om energie in op te slaan, dus kan de concentratie al snel hoog worden.

Om het paard na een spierbevangenheid er weer bovenop te helpen kunnen de nodige supplementen worden gegeven:

• Vitamine E
• Selenium
• Anti-oxidanten
• Gist
• Zwavel

Preventie

Voorkomen is beter dan genezen en dus is het zaak om het krachtvoer te minderen als het paard rust krijgt. Het is immers gewend om energie in de spieren op te slaan zodat de energie beschikbaar is als er arbeid moet worden geleverd. Een paard dat langere tijd rust krijgt zal op na verloop van tijd beduidend minder energie in de spieren opslaan. Als de energie niet in de vorm van krachtvoer (direct beschikbaar) wordt gegeven, wordt er ook al minder energie in de spieren opgeslagen.

Bronnen, referenties en/of voetnoten

Bij dit artikel zijn nog geen bronnen vermeld of is de bronvermelding niet op de juiste manier gebeurd. Als je dit wilt verbeteren kun je op bewerk klikken.